Lijntje de Ruijter
Het oorlogsverhaal over Lijntje de Ruijter uit Den Helder, die na de Duitse bombardementen en de Engelse daarna, met haar familie vluchtte naar Broek op Langedijk.
In de avond van de 14e mei 1940 vielen bommen op marinestad Den Helder. Na vijf dagen strijd was Nederland op die middag gecapituleerd. In de ochtend van 15 mei werd de overgave officieel ondertekend. De Duitsers werden de baas. Toch wierpen drie Duitse stuka’s – ondanks de mondeling overeengekomen capitulatie - hun vernietigende last op de rijkswerf Willemsoord met afzwaaiers naar winkels en woonhuizen. Een vergissing: de bommenwerpers waren niet op tijd teruggeroepen naar de Heimat.
Vluchten voor de bombardementen
Klaas de Ruijter werkte sinds 1933 als smid/vuurwerker op de rijkswerf en woonde met zijn vrouw Pietje en drie (bijna) volwassen dochters, Agaath, Lijntje en Corrie in de Narcisstraat in Den Helder toen de bommen van het Duitse vergissingsbombardement vielen. Maar op 24 en 25 juni 1940 was er weer een bombardement, nu door Engelse vliegtuigen. De De Ruijters namen het besluit te vluchten uit angst dat bij een volgend bombardement ook hun huis getroffen zou worden. Weg uit Den Helder, op weg naar Broek op Langedijk.
Broek op Langedijk
In Broek op Langedijk woonden op de Dijk Piet en Co Weder. Piet was fietsenmaker en zijn vrouw Co was de tante van matroos Dirk de Jong die verloofd was met Agaath de Ruijter. Het grote woon-winkelpand van de fietsenmaker bood voldoende ruimte aan het gezin De Ruijter.
Het verblijf bij de familie Weder was niet van lange duur. Het boterde niet tussen Co Weder-de Jong en de vrouw van Klaas, Pietje de Ruijter-Visser. Het waren botsende karakters. Daarom keken de De Ruijters uit naar ander onderdak.
Nieuw onderdak
De naaste buren op de Dijk boden de oplossing. Het was de tuindersfamilie van Piet en Elizabeth Timmerman en hun 10 kinderen. Ze waren bereid de familie De Ruijter onderdak te bieden. Daarvoor bouwden ze de eerste verdieping van hun koolschuur, dat was de aardappelkamer, om tot woonruimte voor de vijf leden van het gezin de Ruijter. Ze konden er blijven wonen tot het einde van de oorlog. Maar niet allemaal.
Corrie de Ruijter
Dochter Corrie de Ruijter trouwde in 1942 met de Zeeuwse marineman Wim Huijbregtse en vertrok naar Goes. Maar na een jaar keerde Corrie, met haar man Wim en hun dochter Cocky, terug naar de aardappelkamer in Broek op Langedijk. Wim Huijbregtse had in Zeeland moeten onderduikend, maar het zou voor hun gezinnetje veiliger zijn terug te keren naar Broek op Langedijk. Dat gebeurde. Ze namen opnieuw hun intrek bij de familie Timmerman. Wim kon werken op de akkers van het tuindersbedrijf van Timmerman.
Maar als onderduiker moest Wim goed oppassen. Dat werd gedaan met een laken: een wit laken aan de achterkant van de koolschuur betekende, dat de kust veilig was. Als er geen laken hing, dan was er onraad. En dat betekende dat Wim niet naar huis kon komen. Pas als er weer een laken te zien was, was er groen licht en kon Wim terugkeren naar hun huis in de koolschuur.
Agaath de Ruijter
De verloofde van Agaath de Ruijter, matroos Dirk de Jong, was aan het begin van de oorlog uit Nederland ontsnapt met de kruiser ‘Sumatra’ naar Canada. Vandaar ging hij naar Nederlands-Indië, dat pas in 1942 in oorlog zou komen met Japan. Hoe het met hem in Nederlands-Indië ging wisten ze niet. Via het Rode Kruis hadden ze alleen maar vernomen dat Wim sinds maart 1942, toen Japan Indië binnenviel, in Soerabaja op het eilnad Java krijgsgevangen was gemaakt. Dat was het enige.
Lijntje de Ruijter
Lijntje de Ruijter maakte in Broek op Langedijk gemakkelijk contacten met dorpsgenoten. Zij was coupeuse en maakte kleding in alle soorten en maten. Een eerdere relatie met een marineman in Den Helder was op niets uitgelopen en in Broek op Langedijk maakte zij kennis met Maurits Kool, handelaar in galanterieën. Het klikte, ze verloofden zich en maakten trouwplannen.
Maar er was nog wel een hindernis: Lijntje was Nederlands-Hervormd, Maurits Gereformeerd. Beiden protestants, maar in die jaren was er een wereld van verschil tussen hervormd en gereformeerd. Lijntje wilde lid blijven van de Nederlands Hervormde Kerk en Maurits wilde Gereformeerde blijven. Ze vonden daarvoor een oplossing: als er kinderen uit hun huwelijk zouden worden geboren, dan zouden die gereformeerd gedoopt en opgevoed worden. Dat werd in een schriftelijk verklaring, door hen beiden getekend, vastgelegd.
Op 17 juni 1943 trouwen Maurits en Lijntje de Ruijter. (Op de foto: het bruidspaar voor het huis met de aardappelkamer). Het huwelijk werd kerkelijk ingezegend door ds. J.H. Donner in de Gereformeerde Kerk in Broek op Langedijk. Op 25 juni 1944 werd uit dit huwelijk Frits Kool geboren. Hij is de schijver van dit verhaal. Op die dag was het vier jaar geleden dat de familie De Ruijter Den Helder ontvluchtte: weg van de bommen.
Epiloog
- Lijntje werd de stuwende kracht achter de galanteriezaak van Maurits Kool aan de Dorpsstraat 96 (oude nummering) in Broek op Langedijk Met Maurits vormde zij het perfecte paar om in hun winkel handel te drijven in potten en pannen tot zij in 1966 de zaak verkochten aan overbuurman en fietsenmaker Jaap Dekker. Lijntje bleef tot haar dood nederlands-hervormd. Maar samen gingen ze naar de diensten in de Gereformeerde Kerk...
- Dirk de Jong, de verloofde van Agaath de Ruijter, overleed in Japanse krijgsgevangenschap op 7 augustus 1945 te Pakan Baroe (Sumatra) .Hij is (her-)begraven op het Nederlands Ereveld Kembang Kuning, in Soerabaja (Java).
Uitgebreide informatie over de bombardementen op Den Helder is te vinden op NPO Kennis >>