Gerrit Abraham van Weeren

Het oorlogsverhaal over Gerrit Abraham van Weeren. Hij zat in de Tweede Wereldoorlog in het verzet en werd opgepakt door de Duitse bezetter en daarna geëxecuteerd in 1944. Pas 78 jaar later werden zijn stoffelijke resten geïdentificeerd. Hij kreeg in 2023 alsnog een grafsteen van de Oorlogsgravenstichting met zijn naam. Een neef van Gerrit, die inmiddels is overleden heeft al die tijd geprobeerd te achterhalen waar zijn oud-oom Gerrit begraven was.

Onbekend oorlogsslachtoffer

Lange tijd stond er op begraafplaats Rusthof in Amersfoort een steen van een onbekend oorlogsslachtoffer.
Op dinsdag 30 mei 2023 veranderde dit en werd een oorlogsgravensteen met de naam van verzetsman Gerrit Abraham van Weeren onthuld. Gerrit van Weeren werd pas op 4 augustus 2022 -bijna 78 jaar nadat hij door de Duitse bezetter werd vermoord- geïdentificeerd.

De familie-relatie

Jan Hilster, een achterneef van Gerrit van Weeren, vertelt het verhaal, dat hij van zijn vader -die een oud-oom van Gerrit was- heeft gehoord: "Gerrit was een broer van mijn vaders moeder”, aldus Jan Hilster. “Hij is geboren op 7 juli 1909 en afgaand op de achternaam van mijn overgrootmoeder, Fleijsman was hij waarschijnlijk Joods. Het was een familie van diamantslijpers. Hoe het precies zat, is nu niet meer na te gaan, maar we weten dat ze de oorlog op zich goed zijn doorgekomen en dat ze golden als Nederlands Hervormd. Zonder daar overigens al te veel aan te doen.”

Niet getrouwd

Achterneef Jan Hilster vervolgt: " Gerrit was niet getrouwd, maar had wel een vriendin, Mientje Dingsdag, ook van Joodse afkomst. Hij was kantoorbediende en was politiek overtuigd 'links'. Aanvankelijk was hij lid van de SDAP (Sociaal Democratische Arbeiders Partij). Later werd hij lid van de CPN (Communistische Partij Nederland). Dat was in het Nederland van voor de oorlog een gevaarlijke politieke keuze. Communisten golden destijds als bedreigers van de status quo. Dat weerhield Gerrit er niet van om zich actief voor de communistische zaak in te zetten. Voor de oorlog al als districtsbestuurder van deze partij in de Amsterdamse Jordaan (waar hij woonde). Aan het begin van de oorlog zal hij twijfels gekend hebben. Duitsland en Sovjet Rusland hadden immers een vriendschapsverdrag gesloten. Maar al snel had Gerrit van Weeren begrepen, wat voor vlees hij met Nazi Duitsland in de kuip had".

Februaristaking

"In februari 1941 brak in Amsterdam de Februaristaking uit als protest tegen de behandeling van Joodse medeburgers. Gerrit was een van de organisatoren. De staking breidde zich over grote delen van het land uit, maar werd uiteindelijk door de Duitsers met bruut geweld de kop in gedrukt", aldus Jan Hilster.

Onderduiken

Gerrit van Weeren moest onderduiken. Aanvankelijk dook hij onder in Amsterdam en zette daar het verzetswerk voort. Na een jaar was het veiliger om uit Amsterdam te vertrekken. Hij dook onder in Twente.
Daar was Gerrit  betrokken bij het opzetten en de organisatie van de communistische verzetskrant De Waarheid. "Als kantoorbediende wist hij bovendien hoe je documenten kon vervalsen. Dat je daarvoor destijds de doodstraf kon krijgen, heeft hij ongetwijfeld geweten, maar de strijd tegen het fascisme en voor de vrijheid woog voor hem zwaarder", aldus achterneef Jan Hilster.

Gearresteerd en vermoord

Op 24 september 1944 werd Gerrit door de Duitser in de Borneostraat in Amsterdam opgespoord en gearresteerd. Daarbij kwam een maat van hem, Jan van Drunen, om het leven. Hij werd ter plekke doodgeschoten.  Jan Hilster: "De Duitsers hebben zijn lijk geruime tijd buiten laten liggen als afschrikwekkend voorbeeld wat er met opgepakte verzetsmensen kon gebeuren."
Gerrit van Weeren werd meegenomen naar Enschede, waar hij zwaar mishandeld werd door de Duitsers. Op 27 september 1944 is hij met elf anderen vermoord op Vliegveld Twente. Ze werden begraven in een bomkrater.

Graf gevonden

Ruim na het einde van de oorlog werd het graf gevonden. Dat was in 1947. Elf personen werden geïdentificeerd, Gerrit niet. Achterneef Jan Hilgers: "Zijn familie heeft zich er toen nauwelijks om bekommerd. Er waren in de familie meer slachtoffers gevallen. In de tijd van wederopbouw praatten de mensen liever niet over de oorlog. En communistische verzetsstrijders werden in de Koude Oorlog sowieso min of meer doodgezwegen".

DNA-0nderzoek

Wanneer het jaren later mogelijk wordt DNA-onderzoek te doen naar niet-geïdentificeerde oorlogsdoden,  besluiten de nabestaanden van Gerrit van Weeren hiervoor een verzoek in te dienen. "Mijn vader heeft toen DNA afgestaan. Uiteindelijk is er in 2022 een match gevonden tussen mijn vader en zijn oud-oom Gerrit van Weeren. Vader heeft dat helaas niet meer mogen meemaken. Hij stierf in maart 2021. Hij is tot zijn dood altijd met de zaak bezig gebleven, want er zat nog heel veel oorlog in zijn hoofd", aldus Jan Hilgers.

Het raakt mij

"Dat Gerrit van Weeren nu teruggevonden is, raakt mij, al heb ik hem nooit gekend. De kwestie heeft mijn vader altijd als een steen op de maag gelegen. Hij vond het erg, dat niemand Gerrit van Weeren ooit is gaan zoeken. Het deed hem zeer, dat het verzetswerk van de CPN zo lang miskend is gebleven. Dat verdienen die mensen niet. Hij hoort ook genoemd te worden als ze elke jaar op het Jonas Daniel Meyerplein de Februaristaking herdenken. Ook mijn oom Gerrit Abraham van Weeren, een van de organisatoren van de staking, heeft zijn leven gegeven voor onze vrijheid", aldus achterneef Jan Hilgers.