Johan Baumeister

Het oorlogsverhaal over Johan Baumeister verteld door zijn zoon Tonnie. Zijn vader Johan is eind oktober 1944 bij een razzia in Haaksbergen in de Achterhoek door de Duitse bezetter van Nederland opgepakt om bij de Duitse grens te werken aan de bouw van een verdedigingswerk tegen de oprukkende geallieerde militairen.

Razzia

Op 28 oktober 1944 liepen honderden mannen en jongens in de puber-leeftijd een tocht van 20 km. van Haaksbergen naar het Duitse Gronau. 
Zij waren bij een razzia in het dorp van de straat geplukt en uit hun huizen gehaald om samen met duizenden andere Nederlanders een nieuwe verdedigingslinie langs de Nederlands-Duitse grens aan te leggen: de Westfalenwall. Eén van deze Nederlanders was Johan Baumeister (Foto rechts). Hij was toen 17 jaar.

Verdedigingslinies tegen de geallieerden

Onder andere door de geallieerde luchtlandingsoperatie Market Garden bij Arnhem had het nazi-regime van Adolf Hitler grote haast gekeregen om extra verdedigingslinies aan te leggen of te versterken om het  noordwesten van Duitsland af te sluiten voor een mogelijk geallieerde invasie in dit gebied.
De Duitsers waren al bezig met de aanleg van nieuwe linies door de Grebbevallei, langs de Nederrijn en de IJssel toen op 28 september 1944 het bevel gegeven werd voor de bouw van de Ems‐Rhein‐Stellung.  Deze stelling moest de al bestaande Westwall verbinden met de Eems monding. Onderdeel van deze nieuwe stelling was de aanleg van de West-falenwall. (Foto rechts: aanleg van loopgraven voor de Westfalenwall).
De bevolking in het grensgebied werd door de Duitse bezetter gedwongen hiervoor de arbeidskrachten te leveren. Duizenden Nederlanders uit de grensstreken -waaronder Johan Baumesiter- moesten  van oktober 1944  tot maart  1945 werken aan de aanleg van de Westfalenwall. Zij deden dat samen met dwangarbeiders uit België, Frankrijk, Noorwegen, Italië, Polen, Servië en Oekraïne. 

Aangrijpend verhaal

Tonnie Baumeister (Foto rechts), die na de oorlog geboren is, vertelt dat zijn vader Johan over de aanleg van de Westfalenwall met hem een aangrijpend verhaal deelde. Tonnie vertelt:
"Eén van de aanwezige jongens weigerde te werken aan het graven van loopgraven in de stelling. Dit weigerde hij op bijbelse motieven. 'Gij zult niet doden' staat er in de Bijbel en daar hield hij zich aan. 'Ik ga geen loopgraaf aanleggen waarvandaan geschoten gaat worden en waar anderen in kunnen vallen en hun nek kunnen breken', zo zei de jongen. Mijn vader dacht dat hij Jehova Getuige was. Mijn Pa vertelde dat Christelijke werkweigeraars door de Duitsers 'Bibelforscher' werden genoemd. Ze vonden de jongen 'een nietsnut'. 'Den will nichts', zeiden ze. Maar mijn vader vertelde dat de jongen niet al het werk weigerde en bijvoorbeeld altijd hielp bij het zoeken naar hout voor een vuur om 's avonds warm te blijven. Maar werken aan het maken van loopgraven bleef hij weigeren".

Executie overleefd

Tonnie vervolgt: "De weigering van de jongen werd niet geaccepteerd door de Duitse bewakers. Een SA soldaat 'mit der 'Flinte' werd er bijgeroepen. Mijn vader wist mij te vertellen dat 'Flinte' een Duits woord is voor (jacht)geweer", aldus Tonnie, die vervolgt: "Er werd door de Duitsers besloten dat de jongen moest worden geëxecuteerd, en dat de SA-militair 'mit der 'Flinte' de executie moest voltrekken".
"De jongen kreeg het bevel om tegen een boom te gaan staan. Hij deed zijn pet af. En toen viel het schot... Maar de SA-militair had kennelijk niet goed gericht, want de kogel sloeg naast de jongen in. Hij overleefde de executie. En dat is mijn vader altijd bijgebleven. Wie de jongen was, heeft hij nooit geweten", zo vertelt Tonnie Baumeister. 

Principiële keuze

"Ik vind het een bijzonder verhaal, omdat het laat zien dat sommige mensen principiële keuzen maken in moeilijke en gevaarlijke omstandigheden. En daarbij soms hun leven op het spel zetten. Wie weet heeft de stellingname van deze jongen ook indruk gemaakt op die SA-man, omdat hij uiteindelijk toch naast schoot", aldus Tonnie.
Johan Baumeister is overleden op 24 februari 2012. Hij is 84 jaar geworden.