Nico Mantel
Nico Mantel uit Geleen was 14 jaar, toen de Duitsers Nederland binnen vielen. Dat kan hij zich nog precies herinneren. Zijn volgende oorlogsherinnering is van 2 jaar later, toen bij vergissing geallieerde vliegtuigen Geleen bombardeerden. Zijn laatste herinnering is van vlak na de bevrijding, toen hij getuige was van misdragingen van Amerikaanse soldaten.
Nico kan zich nog veel herinneren van de oorlogstijd 1940-1945 en ook hoe het begon: “in 1939 was ik 13 jaar en ging met de fiets van Geleen naar naar de HBS in Maastricht. Dat was 36 kilometer heen en terug. Onderweg ondervond ik dagelijks hinder van barricades van het Nederlands Leger vlak voor de Maas. De barricades waren opgericht omdat er toen al oorlog dreigde”.
Duitse inval
“Op 10 Mei 1940 om 4 uur in de ochtend kwamen er grote eskaders Duitse vliegtuigen over Limburg vliegen. Het geluid van die vliegtuigmotoren kan ik nog steeds horen. Mijn vader zei:”Ze schenden onze neutraliteit en gaan Engeland bombarderen” Even later stonden er motorfietsen met zwaar bewapende Duitse soldaten in onze straat. Ze waren op weg naar de Belgische grens”, aldus Nico.
Bombardement op Geleen
“Op 5 oktober 1942 heb ik als jongen", vertelt Nico Mantel, "het bombardement op Geleen (foto rechts) meegemaakt. Ik zat in de kelder van het brandend huis van mijn ouders. Het werd getroffen door fosfor-staafbommen. Ze waren samen met brisantbommen in metalen kisten op Geleen afgeworpen. Onze eerste reactie was, wègkomen van de Staatsmijn Maurits, waar we vlakbij woonden, want dat zal wel het doelwit zijn.
Via een kelderluik konden we ontsnappen. Ik was de laatste, kruipend met een brandende kaars in mijn handen. Nooit zal ik vergeten dat mijn vader tegen mij zei:”Nico blaas die maar uit want we hebben nu licht genoeg”. De hele straat en de omgeving stonden in lichterlaaie, terwijl de bommen bleven vallen".
Vergissing
"Uit één familie zijn 5 jongens omgekomen, waarmee ik die middag op een pleintje dichtbij nog had gevoetbald," aldus Nico, die vervolgt:
"Later hoorden we dat het een vergissing van de geallieerden moet zijn geweest. De vliegtuigen waren Pathfinders. Voor ik de kelder invluchtte heb ik ze zien vliegen. De omgeving werd hel door ze verlicht met lichtkogels en zo markeerden ze de plekken waar de brisant -en fosforbommen moesten afgegooid. Vanuit de lucht, met hun toen nog gebrekkige navigatiemiddelen, hebben ze de Nederlandse Mijnstreek waarschijnlijk aangezien voor het Duitse Rurhgebied. En de Maas voor de Rijn”.
Alles kwijtgeraakt
“Mijn ouders zijn hun huis en al hun bezittingen kwijtgeraakt. En ik was in één klap al mijn kleren (ik had alleen nog een pyjama over die ik aan had), boeken, voetbalschoenen, speelgoed en piano kwijt.
Een paar dagen later toen we gingen kijken wat er van ons huis was overgebleven, hoorde ik een erbarmelijk gegil. Het bleek afkomstig te zijn van mijn konijn, die met verbrande oren door de tuin rende".
Bij het vergissingsbombardement op Geleen vielen 83 doden, 22 zwaargewonden en 3000 mensen werden dakloos.
Verzet
De ouders van Nico zaten beiden in het verzet. Ze hebben joden en onderduikers geholpen, maar niet zonder risico. Nico vertelt: "We hebben angstaanjagende huiszoekingen en razzia’s meegemaakt. Daarbij was vooral mijn vader het doelwit. Dat hij nooit is opgepakt, is puur toeval"
Overvalwagen
Vlak voor de bevrijding van Zuid-Nederland stopt er toch nog een overvalwagen met Hollandse SS soldaten voor het huis van de familie Mantel. Nico: " Ik weet het nog precies. Het was op 12 September 1944. Gewapend met geweren stormden ze ons huis binnen. Onder luid geschreeuw dwongen ze mijn moeder en mij de deuren open te maken, al schreeuwend:” Waar is Mantel”. Maar mijn vader was gelukkig niet thuis. Hij was naar een kennis om naar Radio Oranje te luisteren. In de hectiek van de inval konden enkele onderduikers maar net ontkomen. Mijn zus vluchtte in paniek via de dakgoot naar de buren".
Na de bevrijding
Na de bevrijding was Nico -hij was toen ongeveer 18 jaar- een periode tolk bij het Amerikaans Voedsel Depot Zo konden de Amerikanen via Nico, die ook Duits sprak, ze communiceren met de Duitse krijgsgevangenen. Die moesten spoorwagons met voedsel voor het Amerikaanse Leger uitladen. Nico herinnert zich uit die tijd ondermeer, dat de gevangen, die wel goed te eten kregen, toch regelmatig blikjes melk steelden. Nico: "Als straf moesten ze net zoveel blikjes melk drinken als ze gestolen hadden. "Soms werd dat teveel voor ze en zakten ze in elkaar. Ook heb ik als kind met eigen ogen gezien, dat Duitse krijgsgevangenen op hun ontblote borst en rug trottoirbanden moesten tillen, die er met touwen opgebonden waren. Sommige zijn er onder bezweken. En eenmaal viel er iemand me z’n hoofd tussen twee bumpers van een wagon. Achteraf denk ik dat de Amerikaanse soldaten, die dit deden, waarschijnlijk aan het front een ernstig trauma hebben opgelopen", aldus Nico.
Gevolgen van oorlog
Nico sluit af met waarom hij deze ervaringen naar buiten wilde brengen: "Met dit verhaal heb ik als 91-jarige een bijdrage willen leveren aan het vastleggen van persoonlijke ervaringen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ik hoop dat als anderen dit lezen, ze zullen begrijpen welke gevolgen oorlog kan hebben".