Petra Hiariej

Het oorlogsverhaal van Petra Hiariej uit haar geboortestad Groningen. Haar oorlogsverhaal is op panelen gezet door beeldend kunstenaar Egbert Pikkemaat voor zijn expositie-project 'Oorlogsverhalen van Indische en Molukse Groningers'

Gemengd gezin

Petra (foto rechts) is geboren in een gemengd gezin: als een kind tussen twee culturen.
De moeder van Petra komt uit een Nederlands ondernemersgezin in Haren.
Pieter Hiariej- Petra’s vader- is in 1925 geboren op het Zuid-Molukse eiland Saparoea.
Na de Japanse bezetting van Nederlands-Indië van 1942 tot 1945 wordt hij militair bij het  Koninklijk Nederlands Indisch Leger, het KNIL, waar hij wordt ingedeeld op het kantoor van het Departement van Oorlog (DVO) in Bandoeng. Pieter speelt daar ook in de Militaire Kapel van het KNIL.

Einde Nederlands-Indië

Op 27 december 1949 (Foto rechts: de souvereiniteitsoverdracht op 27-12-1949 in het Paleis op de Dam in Amsterdam) kwam er een einde aan het Nederlandse koloniale bewind in Nederlands-Indië. Daaraan waren ruim vier jaar voorafgegaan van militaire en politieke strijd. Nederland beschouwde de door Soekarno op 17 augustus 1945 uitgeroepen Indonesische onafhankelijkheid als een direct gevolg van de Japanse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog en wilde deze daarom niet erkennen. Vooral door internationale druk werden er onderhandelingen gestart met de Indonesische Republikeinen, die uiteindelijk leidden tot de soevereiniteitsoverdracht eind 1949. Nederlands-Indië was vanaf toen Indonesië, los van Nederland. (Bron: Parlement.com)

Vertek KNIL militairen

In 1950 moeten de KNIL-militairen uit het onafhankelijke Indonesië vertrekken. Dat geldt dus ook voor Pieter Hiariej, die dan 25 jaar is en vrijgezel. Hij wordt vanaf Java per boot getransporteerd naar Nederland, waar hij aankomt in de haven van Rotterdam. Maar hij is in Nederland tegen wil en dank, omdat het een gedwongen vertrek betrof, en ook omdat hem door de Nederlandse autoriteiten was voorgespiegeld, dat hij maar tijdelijk hier zou moeten verblijven.

 Achtergrondinformatie Molukken

De Molukkers willen geen onderdeel worden van de nieuwe Republiek Indonesië, die door de Javanen wordt gedomineerd. Op 25 april 1950 roepen de Molukkers hun eigen republiek (RMS) uit. Maar die houdt maar kort stand, omdat het Indonesische leger de Molukse onafhankelijkheid met geweld beëindigt. Omdat de Molukse soldaten van het Koninklijk Indisch Leger (KNIL) en hun families niet langer veilig zijn in Indonesië, besluit de Nederlandse regering de KNIL-Molukkers tijdelijk naar Nederland over te brengen 

In Nederland

In eerste instantie komt Petra’s vader Pieter terecht in Middelburg, waar hij kan inwonen bij de familie Schouten. Dit kinderloze echtpaar neemt in totaal vijf Ambonezen op in huis. Pieter heeft altijd contact met ze gehouden, omdat ze hem direct accepteerden als ‘medelander’. Ook zijn dochter Petra heeft ze goed gekend. Ze waren voor haar ‘oom en tante’, waaraan ze haar mooiste vakantieherinneringen dankt.

Naar Kamp Nuis

Na zijn verblijf in Vlissingen wordt Pieter Hiariej overgeplaatst naar het Moluks opvangkamp ‘Nuis’ in het Groningse Marum (foto rechts).

• Tijdens de Duitse bezetting van Nederland in de Tweede Wereldoorlog was Kamp Nuis onderdeel van de Arbeidsdienst. Na de bevrijding werden in het kamp NSB-ers en collaborateurs met de Duitsers gevangen gezet.
• In 1948 werd het een dependance van de gevangenis van Veenhuizen
• Vanaf 1951 werd het barakkenkamp gebruikt voor de tijdelijke opvang van circa 250 Molukse KNIL-militairen, meestal met hun gezinnen.
• In 1964 is het kamp gesloten en daarna gesloopt.

Gemend huwelijk

Pieter, de vader van Petra, vond al gauw werk bij een Chinees restaurant in Haren. Daarna werkte hij in de horeca in de stad Groningen. Petra: "Hij maakte daar volgens mij furore als eerste Molukse kelner van de stad". Inmiddels was hij verliefd geworden op wat later Petra’s moeder zou zijn. Ze willen trouwen, maar zijn aanstaande Nederlandse schoonouders hebben moeite om dit te accepteren. Gemengde huwelijken waren toen nog een uitzondering. Daarom mochten ze niet vanuit haar ouderlijke huis in Haren trouwen. Na de voltrekking van hun huwelijk gaat het jonge paar wonen in de buurt De Wijert in het zuiden van de stad Groningen. Ze krijgen twee dochters. (Foto  rechts: paneel van de Expositie 'oorlogsverhalen van Indische en Molukse Groningers in het Floreshuis) 

Twee uitersten

Petra’s vader en moeder trouwden uit liefde. Maar ze waren, volgens Petra, twee uitersten: een temperamentvolle vader die een strenge ‘militaire’ opvoedingsmethode hanteert, en een moeder die moeite heeft haar grenzen aan te geven. Dit leidt voortdurende tot conflicten en uiteindelijk tot een scheiding. Dit was niet alleen pijnlijk voor haar ouders, maar ook voor de relatie tussen de twee zussen, want beiden ervoeren vaders gedrag anders. Petra had meer oog voor de mooie eigenschappen van haar vader en wist een goede band met hem op te bouwen. 

Molukker werd scheldnaam

Door de treinkapingen in de 70-er jaren  van de vorige eeuw -waar Petra’s vader het niet mee eens was- werd Petra voor het eerst geconfronteerd met haar Molukse achtergrond. Het woord ‘Molukker’ werd plotseling een scheldnaam, waarmee Petra, die dan tien jaar is, wordt gepest. Hierna is ze zich eigenlijk een allochtoon gaan voelen, terwijl ze in Nederland geboren en getogen is.

De dood van Petra's vader

Petra’s vader is in 1982 gestorven. Ze was toen 16 jaar. Ze vond hem dood in zijn huis. Hij is begraven op Begraafplaats Selwerderhof in Groningen en heeft er ook een grafsteen (zie foto rechts).
Maar nu, 41 jaar later, heeft ze bericht gekregen dat het graf geruimd zal worden, tenzij ze 8000 euro betaald. Dat steekt Petra. Want haar vader heeft altijd ten dienste gestaan aan Nederland. Eerst als KNIL-militair in Nederlands-Indië, toen als repatriant naar Nederland, als bewoner van een door de Nederlandse regering ingesteld Molukken-kamp en vervolgens als eerbiedwaardige Nederlandse burger, die altijd zelf in zijn onderhoud en dat van zijn gezin heeft kunnen voorzien.

Niet vrijwillig in Nederland

Maar hij was hier niet vrijwillig. De Nederlandse regering heeft hem als dienend KNIL-militair hier in 1950 naartoe gehaald met de belofte dat het verblijf van de gerepatrieerde Molukkers tijdelijk zou zijn, en dat ze op termijn terug zouden kunnen naar hun vaderland: de Molukken. Maar die belofte is door Nederland geen gestand gedaan.
En nu dreigen de graven van de Molukse KNIL-soldaten langzamerhand geruimd te worden. Daartegen is Petra in het geweer gekomen. Ze zegt het zo: “Met het ruimen van de Molukse graven, verdwijnt ook het laatste restje hoop op collectieve erkenning van de Molukse zaak. Net als in de gemeente Wierden, wil ik dat de Molukse graven op het kerkhof een bijzondere status krijgen". Petra: “Dat is wel het minste dat de Nederlandse overheid ons verschuldigd is. Hun graven zijn voor ons als een litteken dat overblijft, lang nadat het bloeden is gestelpt.”

Bijzondere status Molukse KNIL graven

De Stichting Maluku4Maluku probeert de Molukse graven al langere tijd onder de aandacht te brengen. Eerder besloten gemeenten als Wierden, Huizen, Almelo, Stichtse Vecht en Tiel de graven al een bijzondere status te geven. In Woerden diende de voltallige gemeenteraad een motie in om de Molukse graven een speciale status te geven. In een begeleidende tekst wijzen de politieke partijen van Woerden erop ”dat de KNIL-militairen die gevochten hebben uit naam van onze koningin, niet met de nodige egards, dank of steun ontvangen zijn in Nederland. Veel KNIL-militairen ontwikkelden bovendien een scala aan PTSS-klachten waarvoor nooit hulp geboden is”. De motie is met algemene stemmen aangenomen: dit betekent dat ook in Woerden Molukse KNIL graven een bijzondere status hebben gekregen, waardoor de gemeente tot in eeuwigheid de graven op haar kosten in stand zal houden (Bron: Historiek).