Elsje Beek en Leo Trap

Het oorlogsverhaal tijdens en na de Tweede Wereldoorlog over Elsje Beek en Leo Trap uit Den Helder.
Geschreven door Christa van Hees.

De Joodse Elsje Beek uit Den Helder droomde in 1940 van een grootse witte bruiloft met haar verloofde Leo Trap, die zij in Den Helder had leren kennen. De oorlog maakte alles anders.
Na het grote Duitse bombardement op Den Helder in de nacht van 24 op 25 juni 1940 vluchtte Elsje naar Hoorn. Leo had daar een baan bij de PTT gekregen.

^{Bombardementen Den Helder}

^{Den Helder werd vanwege de marinehaven regelmatig gebombardeerd. Eerst door de Duitsers bij bij hun inval in Nederland vanaf 10 mei 1940, later door de Engelsen en Amerikanen. De Duitse bezetter nam na de capitulatie van Nederland de marinecomplexen van Den Helder in gebruik. Dat was voor de geallieerden aanleiding de stad te bombarderen. De nachtelijke bombardementen troffen ook  burgerdoelen. De veiligheid van de bewoners kon daarom niet langer worden gegarandeerd. Op 25 juni 1940  besloot de Duitse bezetter tot een evacuatie: inwoners van Den Helder moesten 's nachts elders onderdak vinden. Overdag ging, zeker in het begin van de evacuatie, het leven in de stad gewoon door. Maar hoe langer de evacuatie duurde, hoe vaker mensen wegbleven. Grote delen van de stad werden verlaten. Vanaf 1943 werd de hele stad tot Spergebiet verklaard. Bron: Wikipedia.} 

          Bruiloft

De gedroomde bruiloft van Elsje en Leo werd een simpele ceremonie in Hoorn (foto rechts). De bruid was in het zwart. Het jonge stel ging in Hoorn wonen. Ook de ouders van Leo ontvluchtten Den Helder, net als achtduizend andere inwoners van de zwaar getroffen stad.De liefde tussen Elsje en Leo werd al snel zwaar op de proef gesteld. In 1942 hadden de Joden in Nederland hun baan, hun eigendommen, hun geld en juwelen én hun vrijheid moeten inleveren.Dat gold ook voor Elsje en haar zussen en haar broers. En zeker voor haar moeder, de weduwe Mietje Beek-Oudkerk, die verschillende bezittingen had in Den Helder. Deze moest ze verkopen, gedwongen door anti-Joodse Duitse regelgeving .

Scheiding

Elsje ontdekte dat de niet-Joodse Leo door zijn huwelijk met haar door de Duitsers als Joods werd beschouwd en groot gevaar liep. Daarom besloten Leo en zij in 1942 met pijn in hun hart dat ze officieel moesten scheiden.
Elsje dook onder in een slaapkamer in hun eigen huis in Hoorn. Drie jaar lang, verscholen achter dikke vitrages. De buitenwacht dacht dat ze naar Amsterdam was vertrokken, net als alle andere Joden in Noord-Holland.

Geheime telefooncentrale

Leo werkte bij de PTT in Hoorn en zat zonder dat Elsje het wist tot aan zijn nek in het verzet. Hij was een van de drijvende krachten achter een geheime telefooncentrale in Hoorn (foto rechts). Zo kon het verzet het telefoonverkeer van de Duitsers afluisteren. Maar via deze centrale en een illegaal telefoonnet van bijna tachtig kilometer kon het (gewapende) verzet ook onderling veilig met elkaar communiceren. Bijvoorbeeld over wapendroppings. Via het hoofdkwartier in Amsterdam was er telefonisch contact mogelijk met de regering in Londen en de geallieerden.
Naast zijn baan bij de PTT en het werk voor de telefooncentrale hielp Leo zijn Joodse familie en  andere onderduikers. Hij werd  bovendien ingezet bij wapendroppings.

Tweede bruiloft  

Op 30 mei 1945 trouwden Leo en Elsje voor de tweede keer, Elsje in het wit met sluier (foto rechts). Het huwelijksfeest werd georganiseerd door Leo’s verzetskameraden, inmiddels opgegaan in de Binnenlandse Strijdkrachten. Heel Hoorn liep ervoor uit, maar Elsjes familie ontbrak. Vrijwel haar hele familie en veel vrienden en bekenden waren Holocaustslachtoffer geworden, zou later blijken.

Veel bewaard gebleven

Dankzij Elsje zelf én de twee zoons van Leo en Elsje is veel bewaard gebleven over deze enerverende periode in het leven van hun ouders. Daaronder de (later opgeschreven) dagboeknotities van Elsje tijdens de oorlog. Leo schreef voor de hoofddirectie van de PTT een uitvoerig verslag over Post Poddie, zoals de geheime telefooncentrale was gaan heten.

Epiloog

• Christa van Hees deed uitgebreid research voor dit oorlogsverhaal, dat zich grotendeels afspeelt in Den Helder, Hoorn en de Wieringermeer. Dat resulteerde ook in een boek over de geheime telefooncentrale Post Poddie en de familiegeschiedenis van een jonge Joodse vrouw die drie jaar ondergedoken zat in haar eigen huis in Hoorn. De titel van het boek is: 'De Zwarte bruid-de twee bruiloften van Elsje en Leo', geschreven door Christa van Hees.
• Bij haar onderzoek ontdekte Van Hees ook, dat er voor Elsjes moeder, Mietje Beek-Oudkerk die in Auschwitz door de nazi's is vermoord, geen herdenkingssteen bestond.
  In het bijzijn van nabestaanden is op 7 november 2024 alsnog een herdenkingssteen geplaatst op de hoek Cornelis Ditolaan in Den Helder, de plek waar destijds het woonhuis van Mietje Beek-Oudkerk stond. 

Meer informatie

Meer informatie en verhalen over Hoorn in de Tweede Wereldoorlog zijn te vinden op de website Oorlog in Hoorn >>