Jan Mobach

Oorlogsverhaal van Jan Mobach: de tv-documentaire 'Archief van Tranen' en het lezen van het boek 'Asta's ogen' van Eveline Stoel met daarmee verweven gevoelens van herkenning, vormen de aanleiding van het oorlogsverhaal van Jan Mobach over de bersiap-periode in Nederlands-Indië vanaf september 1945.

(Foto: Ina Kalkman voor SVB/PUR-cliëntenblad)

Jan Mobach schrijft:
"Mijn twee broers en ik (17) vertrokken maandag 29 september 1945 met de trein van Djokja naar Bandoeng in het kader van Hereniginggsreizen en dat op eigen risico. Mijn broers hadden mij in het kamp Banjoe-Biri opgehaald om gezamenlijk de reis naar Tjimahi te ondernemen (plm. 10 km west van Bandoeng) waar mijn vader en mijn twee broers gevangen zaten tijdens de Japanse bezetting. In één wagon zaten uitsluitend Hollandse vrouwen en kinderen. Andere wagons waren in die tijd afgeladen met inheemse reizigers".

Ontsnapt aan bedreiging

"In Tasikmalaja werden wij bedreigd door tientallen zgn. pemoeda's, en wij hebben het aan de machinist te danken, dat wij uit een dreigende moordpartij konden ontsnappen.
In Bandoeng aangekomen besloot mijn broer naar Tjimahi te lopen, maar op vermoedelijk een telefonisch signaal naar Bandoeng, kwam uit die richting een auto aanstormen die gierend remde. Een Japans officier stapte uit en sleurde ons bijkans de auto in. Hij leverde ons af bij een 'beschermde' school. Wij hadden het er niet levend afgebracht als wij in de dikke duisternis waren doorgelopen, denk ik".

Trauma

" Later toen ik voor post-traumatisch angststoornissen werd behandeld in het Centrum '45 te Oegstgeest, tekende ik een impressie, die ook gebaseerd is op een ooggetuige-verslag van ene Ina uit Amsterdam, die de overval op het Goebeng-transport in Soerabaja meemaakte en overleefde. Zij vertelde mij dat ze opeens, als kind, alleen de arm van haar tante in handen had! Dit gruwelijke voorval herkende zij in mijn tekeningen (afbeeldingen hieronder):"

Tekening 1

Tekst in tekening 1-Jeudherinnering Jan Mobach: 
"Begin van een aanval door een grote groep indonesische extremisten op een wagon nederlandse vrouwen, kinderen en jongens op het station Tasikmalaja (West-Java) eind augustus 1945, de zgn. Bersiap-tijd. Doordat de machinist op dat moment besloot de trein te laten vertrekken, zijn de Nederlanders, naar het zich liet aanzien, aan een massale afslachting ontkomen".

Tekening 2

Tekst bij tekening 2 -Jeugdherinnering Jan Mobach: 
"Aanval en Ontsnapping. Station Tasikmalaja-Java, maandag 24 september 1945"

Tekening 3

Tekst bij tekening 3- Jeugdherinnering Jan Mobach: 
" Aanval van extremisten op een transport van Nederlandse vrouwen en kinderen in de zgn. Bersiap-tijd. November 1945, Palmenlaan te Soerabaja- Impressie van een ooggetuige-verslag".

Meer over de oorlogservaringen van Jan Mobach is te lezen in het cliëntenmagazine Aanspraak van de Sociale Verzekeringbank en de Pensioen-en uitkeringsraad.