Nono Bouchon

Nono Bouchon overleefde als enige van zijn zigeunerfamilie het concentratiekampe Buchenwald. Hij heeft zijn verhaal in 1981 verteld in de documentaire 'Zigeunerland bestaat niet' van regisseur Ludi Boeken.

 Nono Bouchon vertelt in de film voor het eerst zijn levensverhaal. Hij en zijn groep maakten in Frankrijk koperen ketels. Die verkochten ze en daar leefden ze van. En toen brak de Tweede Wereldoorlog uit. De nazi’s bezetten ook Frankrijk en daarmee het gebied bij Avyron waar Bouchon en zijn familie leefden.

Zigeuners vogelvrij

De Duitse bezetter liet de zigeuners ook in Frankrijk niet met rust. Voor de nazi’s waren zigeuners minderwaardig en verdienden het niet in het Arische Duitse rijk van Hitler en zijn trawanten te leven. Ze werden vogelvrij verklaard. Ze openden de jacht op zigeuners. Met militaire precisie werden ze opgepakt en in concentratiekampen gestopt. Het doel: uitroeiing van de zigeuners.
Roma, Sinti en andere zigeunergroepen werden in meerdere concentratiekampen opgesloten. Meestal moesten ze daar met weinig eten en drinken onder erbarmelijke omstandigheden slavenarbeid verrichten. Het sterftecijfer onder zigeuners was daardoor nog hoger dan bij andere gevangenen. Velen stierven door uitputting, honger, ziekten en mishandeling. En anders eindigden ook zij in de anonimitiet van de gaskamers en de verbrandingsovens van de nazi's. 

Naar Buchenwald

Nono Bouchon vertelt hoe hij en zijn familie s’ochtends vroeg door de nazi’s werden opgepakt, toen ze aan het werk waren met het vervaardigen van hun koperen ketels.  Bouchon: “Wij werden eerst in vrachtwagens gestopt naar Argodis. Daar propten ze ons in gesloten veewagons. Met wel 200 tot 300 tegelijk.
En zo gingen we naar de concentratiekampen.
Naar Buchenwald (foto rechts). Daar zijn we bijna 3 jaar gebleven”. Bouchon vervolgt geëmotioneerd: "Onze families werden steeds magerder. De luizen vraten ons op. Ze knipten ons kaal en gooiden dan terwijl we spiernaakt waren, poeder over ons heen om de luizen te doden”.
“Wie stierf, gooiden ze in de verbrandingsoven. Wie onvriendelijk was tegen de Duitse bewakers stopten ze ook in de verbrandingsovens. Alles en iedereen. Dat is met mijn hele familie gebeurd. Allemaal, m’n vader, m’n moeder, m’n kinderen, m’n vrouw... ik heb het er erg moeilijk mee...”

Documentaire 'Zigeunerland bestaat niet'

De documentaire ‘Zigeunerland bestaat niet’ (te zien door te klikken op startbutton in foto rechts) is gemaakt in de 80-er jaren van de vorige eeuw. 
In 1983, bijna 40 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog, is de film uitgezonden op de Nederlandse televisie. In de documentaire wordt de focus gelegd op een voor velen onbekende vervolging, namelijk die van zigeuners, die voor de nazi’s evenals joden minderwaardig waren en moesten worden uitgeroeid. Gevoed door een eeuwenlang sentiment van discriminatie en achterstelling.
Maar ook na de oorlog was dit, zeker ook voor zigeuners, niet afgelopen. We zien schrijnende voorbeelden hoe zij tot in de jaren ’80 (toen de film gemaakt is) moeten blijven knokken voor een gelijkwaardige behandeling door de Europese overheden en hun inwoners. En voor erkenning van het oorlogsleed dat hen is aangedaan.
Tot op de dag van vandaag.        

Noot bij de documentaire: 

In de film zijn scénes te zien van de doop van een zigeunerbaby in een katholieke kerk in Utrecht. De baby heet Esmeralda en is de dochter van Puro, een van de zigeuners, die dan wonen in een tijdelijk opvangkamp, in afwachting van integratie in de Nederlandse samenleving. Het was gelegen naast het Utrechtse crematorium Daelwijck.
De researcher van de documentaire, Ansje Kremer (foto rechts) kwam regelmatig in dit opvangkamp om voor de film met de zigeuners te praten over hun verleden, heden en toekomst. Tijdens deze research-periode kreeg Ansje een auto-ongeluk. Ze overleed 5 dagen later op 29-jarige leeftijd.

Peetvader

Na haar dood vraagt Puro aan de weduwnaar van Ansje om -als eerbetoon aan haar en haar inzet als niet-zigeuner het verhaal van de zigeuners met een film over het voetlicht te brengen- peetvader te worden van zijn net geboren dochter Esmeralda. Dat gebeurt daadwerkelijk. En zo zien wij in de documentaire hoe Ansje’s weduwnaar (foto rechts) als peetvader baby Esmeralda naar het doopfont draagt.
Ansje’s weduwnaar is Michiel Praal. Hij is oprichter en hoofdredacteur/filmer van de Stichting Oorlogsverhalen.