Ton Berghahn

Het oorlogsverhaal van Ton Berghahn. Ton is in 1942 tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië geboren in Medan op Sumatra. Hij, zijn zusje en zijn ouders overleefden de oorlog. Na de Japanse capitulatie op 15 augustus 1945 dreigden zijn het slachtoffer te worden van de bersiap-moorden door ongecontroleerde Indonesische strijdgroepen, die uitbraken na de eenzijdige onafhankelijheidsverklaring van Soekarno op 17 augustus van het zelfde jaar. Ze werden gered door de Nederlandse kapitein Westerling.

Japanse kampen

Ton Berghahn (foto rechts) heeft anno 2023 de 81 jarige leeftijd bereikt. Hij vertelt aan de Stichting Oorlogsverhalen wat er na de Japanse capitulatie in augustus 1945 met hem en zijn ouderlijk gezin gebeurd is:  
"Zoals bijna alle Indische-Nederlanders werden mijn ouders, vrijwel onmiddellijk na de Japanse bezetting, geïnterneerd in Japanse kampen.
Mijn moeder, werd enkele maanden in het Jappenkamp Poelau Brajan geïnterneerd, maar mijn naderende geboorte was er de oorzaak van dat mijn moeder en haar dochtertje van één jaar het kamp mocht verlaten, zodat zij thuis in onze woning in de Maetsuykerweg te Medan van mij kon bevallen".

Geboorte Ton

Ton vervolgt: "In juni 1942 werd ik geboren en gaf de Japanse bezetter mijn moeder toestemming om met haar kinderen in ons huis te blijven wonen. We werden zogenaamde buitenkampers, maar mijn moeder wel verplicht om dwangarbeid te verrichten: ze werd  gedwongen om van vlas garen te spinnen voor de Japanse bezetter". 

Ton's vader

Ton vervolgt: "Mijn vader zat tijdens de oorlogsjaren van 1942-1945 in Japanse interneringskampen. Zo verbleef hij lange tijd in het ellendige interneringskamp Si Ren Gorengo.
Ik zag hem voor het eerst na de na de Japanse capitulatie. Ik was toen net vier jaar. Maar bij zijn thuiskomst in Medan, brak echt de pleuris uit. Nee, hier in Medan, geen Nederlands decor van opgeluchte, vrolijke, luidruchtige met vlaggetjes en bloemen zwaaiende, uitzinnige massa, die hun paraderende bevrijders uitbundig toejuichten, maar er overheerste doodangst en paniek voor de terreur van de Pemoeda's, die door Japanners bewapend waren met geweren, bamboesperen en kapmensen. Ze sloegen genadeloos toe." 

Bloedbad Pematangsiantar

"De pemoeda's hadden het vooral gemunt op weerloze Indische-Nederlanders, Europeanen en Chinezen. Van de vele door de Pemoeda's aangerichte gruweldaden in Medan en omgeving is vooral het bloedbad bekend, dat in Hotel Siantar in de plaats Pematangsiantar (ten zuiden van  Medan) door Pemoeda's werd aangericht.
(Foto rechts: het na het bloedbad door Pemoeda's verwoeste Hotel Siantar)
In dit fraaie hotel werden tenminste 20 weerloze, onschuldige Europeanen op een gruwelijke wijze door een met geweren, speren en kapmessen bewapende razende menigte Pemoeda's in mootjes gehakt. Deze en andere geweldsincidenten veroorzaakten een onmetelijk angst en paniek onder de Indische-Nederlanders. Bescherming was er niet. Men kon geen kant uit!", aldus Ton Berhahn.

Redding door Westerling

Ton: "Tijdens deze chaotische, onzekere en beangstigende tijd in Medan kwam de redding geheel onverwacht. 
In september 1945, een maand na de Japanse capitulatie en het oplaaiend geweld van de Bersiap arriveerde kaptein Raymond Westerling (foto rechts), commandant van het Corps Speciale Troepen met zijn staf in Medan. 
Als contra-terrorisme expert had hij slechts één doel en dat was, koste wat het kost, om de bevolking in Indië te beschermen en te verlossen van de bloedig terreur van de Pemoeda's. 
Vele terroristen werden door de terroristenjager Westerling en zijn commando's geëlimineerd, maar er was onvoldoende mankracht om de bedreigde groepen uit hun penibele situatie te redden en te beschermen. Daarom besloten Westerling en de geallieerden om deze bedreigde bevolkingsgroepen naar bewaakte kampementen te evacueren". 

Verborgen in een greppel

Ton vertelt: "Ons gezin, dat zich in de nabijheid van ons huis in een door bosschages omringde greppel had verborgen voor het naderende onheil van de luidruchtige Pemoeda's, werd al snel door de commando's van Westerling uit onze benarde positie bevrijdt. Een legervrachtwagen met zwaarbewapende militairen haalden ons thuis in de Maetsuykerstraat op en evacueerden ons naar een bewaakte en veilige RAWPI (= Recovery of Allied Prisoners of War and Internees) kampement".
"Dankzij zijn daadkrachtig optreden als antiterrorisme specialist en het in veiligheid brengen van Indische Nederlanders, hebben tallozen hun leven aan Westerling te danken. 
Naar schatting zijn tijdens de Bersiap 30.000 Indische Nederlanders vermoord en ca. 15.000 vermist. Bijna 1 op de 5 van de totale populatie van 250.000 Indische Nederlanders in de voormalige kolonie", zo vertelt Ton Berghahn.

Alles kwijt

"Onze woning in de Maetsuykerweg te Medan, (tegenwoordig de Jalan Panglima Nyak Makamgeheten: zie foto rechts), waar mijn ouders ooit hun gelukkigste jaren doorbrachten, hebben we noodgedwongen in allerijl moeten verlaten. Nooit meer hebben we onze woning met al onze persoonlijke bezittingen, zoals foto's en fotoboeken uit die periode terug gezien. Zelfs de beelden uit dit verleden zijn verdwenen. Alles, maar dan ook alles, waren we kwijt. Behalve onszelf. 
Toen we in het RAWPI kamp arriveerden, waren de kledingstukken, die we droegen het enige wat we nog bezaten. Meer hadden we niet, maar dankzij Westerling leven we nog!
Zonder Westerling's daadkracht en het ingrijpen van zijn commando-eenheid, en later door de bescherming van het Nederlands leger, zou het aantal slachtoffers onder de Indische-Nederlanders tijdens de gewelddadige Bersiap nog vele malen groter geweest zijn", aldus Ton Berghahn.

Publicaties

Ton besluit zijn verhaal met het volgende: "Er is veel gepubliceerd over de naoorlogse periode van de voormalige kolonie Nederlands-Indië, maar ik vind dat dit vaak eenzijdig is gebeurd. Daarom vertel ik als tegenwicht mijn verhaal over wat ons gezin (en velen met ons) overkwam in de naoorlogse bersiap-periode. En de rol die kaptein Raymond Westerling hierin speelde. Dat vertel ik ook aan mijn kinderen en kleinkinderen".

Onafhankelijke wetenschappelijke studies

Ton besluit: "Ik verwijs hierbij ook naar een interview in 2013 met de Amerikaanse historicus wijlen William H. Frederick (docent geschiedenis van Zuid Oost Azië aan de Ohio University), die uitgebreide wetenschappelijke studies naar de bersiap-periode heeft gedaan.
Daarin stelt Frederiks, dat hij 'geen ander land kent dat de moord op zoveel medeburgers zo gelaten heeft geaccepteerd als Nederland. En dat vervolgens heeft vergeten'.