Wim Loeb

Wim Loeb (fotograaf) was de zoon van Leopold Loep jr.(gynaecoloog) en Meta Spiegel uit Den Haag. Ze kregen 2 kinderen: Eva en Wim. In de jaren dertig van de vorige eeuw trouwde Wim met de niet-joodse Dina Bos

Wim Loeb was 'gemengd gehuwd', een term die in de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers werd gebruikt als een jood en een niet-jood met elkaar getrouwd waren. Gemengd-gehuwden werden over het algemeen relatief laat opgepakt.

Sterilisatie
Wim Loeb kwam op 9 maart 1943 in Kamp Westerbork terecht waar hem en andere gemengd gehuwden een onmogelijk dilemma werd voorgelegd: als hij zich niet zou laten steriliseren, hij naar een concentratiekamp in het Oosten zou worden getransporteerd. Wim besloot dat hij dan maar naar een kamp in het oosten moest gaan, dan ‘verminkt’ bij zijn vrouw terugkeren.
Via een contactpersoon van zijn neef (ook een gemengd-gehuwde gevangene) wist hij zijn vrouw op de hoogte te brengen van de sterilisatie-actie. Nadat Dina Loeb-Bos het bericht van haar man ontvangen had, stapte zij op de fiets en ging op weg naar Sturmbahnführer Zöpf, destijds één van de hoogste in Den Haag aanwezige nazi’s belast met het 'Jodenvraagstuk'. Zöpf, kennelijk onbekend met de sterilisatie-actie in Kamp Westerbork, belde na het relaas van Dina naar het kamp om te verifiëren of haar verhaal juist was. Nadat hij van kampcommandant Gemmeker begreep dat het sterilisatie-verhaal juist was, liet Zöpf de actie afblazen. Wim en vele andere gemengd-gehuwden konden terugkeren naar huis. Dina besloot Wim persoonlijk in Westerbork te komen afhalen. "Buiten op het balkon van het rijtuig hebben we op de terugreis naar Den Haag zo vreselijk zitten vrijen. Dat gelukzalige gevoel na al die spanning en onzekerheid is niet te beschrijven. Het is het gelukkigste moment uit m’n leven geweest", aldus Wim jaren later.

Westerbork-film
In het voorjaar van 1944 werd Wim Loeb opnieuw opgepakt en naar kamp Westerbork afgevoerd. Tijdens zijn tweede verblijf kwam Wim in contact met de 'huisfotograaf' van het kamp, de uit Duitsland gevluchte Rudolf Breslauer (1903-1945). Kort na zijn aankomst kregen Breslauer en Loeb van commandant Gemmeker de opdracht om een film over het leven in het doorgangskamp te maken. Sportactiviteiten, cabaretavonden, transporten en vooral werkende gevangenen werden in het kader van de in totaal ruim zeventig minuten durende Westerbork-film in beeld gebracht.

Breslauer

Rudolf Breslauer (foto rechts) en zijn familie werden in september 1944 gedeporteerd naar het vernietiginskamp Auschwitz in Polen. Daar werden Breslauer's vrouw en hun twee zonen Stefan en Mischa direct na aankomst in de gaskamer door de nazi's vermoord. Zelf overleed Breslauer een paar maanden later in een onbekende plaats. Zijn dochter Ursula overleefde de oorlog. Voor hun vroegere huis aan de Petrarcalaan in Utrecht liggen Stolpersteine voor het gezin Breslauer.

Afmaken film

Na Breslauers deportatie maakte Wim Loeb, die nog steeds in Kamp Westerbork gevangen zat, van de 9 rollen filmmateriaal opgenomen door Rudolf Breslauer, een simpele montage : "Breslauers deportatie naar een concentratiekamp kwam onverwacht", zo sprak Wim Loeb begin jaren negentig. "Je moet je voorstellen dat toen ik de film ging monteren ik in een ruimte verbleef die helemaal vol stond met dozen ruw materiaal. Dat ben ik allemaal gaan bekijken. Vervolgens ben ik gaan plakken en knippen totdat ik twee films had. Eén voor de commandant en één hield ik zelf als bewijslast en voor geschiedschrijving. We wisten toen al dat het eind van de oorlog eraan zat te komen". Kort na de bevrijding kon Wim Loeb het Kamp Westerbork verlaten.

Het filmmateriaal

De Westerbork-film bestond feitelijk uit 4 delen van beschikbaar ruw materiaal, dat in een eenvoudige editing aan elkaar gemonteerd was. Documentairemaker Michel van der Burg van settela.com voegde de 4 delen samen tot 1 film en publiceerde deze op internet. De film is hier >> te zien.