Frans Leidelmeijer

Het oorlogsverhaal van Frans Leidelmeijer. Bij het grote publiek werd hij bekend als deskundige in de Nieuwe Kunst bij het televisieprogramma 'Tussen Kunst & Kitsch'. Frans is in 1942 in Bandoeng geboren. In de Tweede Wereldoorlog was hij samen met zijn moeder en grootmoeder, en twee oudere broers Buitenkamper. Zijn vader overleefde verschillende Jappenkampen. In 1951 moesten ze Indonesië verlaten en vestigden zich in Nederland.

Toen Japan Nederlands-Indië bezette en Frans’ vader als krijgsgevangene het Jappenkamp in moest, hadden  de ouders van Frans twee zonen, Carlo en Peter. Frans' moeder was in verwachting van haar derde kind, dat vlak na de internering van haar man, geboren werd. Het was weer een zoon. Hij kreeg de roepnaam Frans.

Buitenkampers

Frans' moeder hoefde als donkergekleurde Indo niet het kamp in. Ze kon samen met haar inmiddels drie zonen, háár moeder, Mieke en de baboe buiten het kamp blijven wonen. Maar ook voor hen was de Japanse bezetting angstig en zonder vrijheden. Ze waren overgeleverd aan de willekeur en machtswellust van de bezetter. Inkomen hadden ze niet meer. Maar doordat Frans' grootmoeder een echte overlever was en kans zag het door haar gekookt eten langs de straten te verkopen, konden ze net hun hoofd boven water houden.

Jappenkampen

Terwijl Frans’ moeder met de kinderen en haar moeder, als buitenkamper tracht te overleven, zit haar man nog steeds opgesloten in het Jappenkamp Chimahi bij Bandoeng (foto rechts). Later wordt hij overgebracht naar het kamp Pangakalan Balai op Sumatra, waar hij het heel zwaar heeft door mishandelingen en gebrek aan voedsel.

Hereniging in Bandoeng

Aan het eind van de oorlog zit Frans’ vader als krijgsgevangene in de Changi-gevangenis in Singapore.
Na de Japanse capitulatie op 15 augustus 1945 keert hij pas twee maanden later terug naar zijn vrouw en kinderen in Bandoeng. Daar ziet hij voor het eerst zijn jongste zoon Frans, die dan al drie jaar is en voor wie zijn vader een vreemde man was, die hij niet kende... De Leidelmeijers vinden een huis aan de Ananaslaan in Bandoeng (foto rechts).
De vader van Frans gaat weer werken bij de Provinciale Waterstaat, waar hij ook voor de oorlog in dienst was.

Onafhankelijkheid Indonesië

Na de formele onafhankelijkheid van de Verenigde Saten van Indonesië op 27 december 1949, wordt de situatie voor de Indische-Nederlanders in dat land steeds slechter. Ze worden voor de keus gesteld om of de Indonesische nationaliteit aan te nemen, of -zoals de ouders Leidelmeijer en hun drie minderjarige kinderen-Nederlander te blijven. Maar in het laatse geval is de Indonesische overheid ze liever kwijt dan rijk. En dat gaat vaak gepaard met intimidatie en soms onverholen bedreigingen. Zo werd Frans' vader in anonieme brieven te verstaan gegeven, dat een van zijn zonen misschien wel gekidnapt zou kunnen worden, als hij niet naar Nederland zou vertrekken. Daarop besluiten ze naar Nederland te gaan.   

Vetrek uit Indonesië

In 1951 vertrekt het gezin Leidelmeijer met het passagiersschip de Willem Ruys vanuit Djakarta naar Nederland.
Op de foto rechts staat Frans: het is het grootste kind, staand in het midden.
De grootouders van Frans blijven achter in Indonesië.

In Nederland

In Nederland verblijven ze een jaar in het contractpension Bergland in het Limburgse Gulpen (foto rechts). 
Vanuit Gulpen willen de Leidelmeijers naar Den Haag waar veel Indische Nederlanders wonen. Voor het zover is, verblijven ze eerst nog in een aantal contractpensions in Noordwijk aan Zee en Scheveningen. Daar scheiden de ouders van Frans. Zijn vader neemt de zorg op zich van zijn drie zoons. Zijn moeder gaat op kamers in Den Haag wonen.

Naar Amsterdam

Nadat hij de Middelbare School heeft afgemaakt, verhuist Frans in 1965 naar Amsterdam. Daar ontmoet hij zijn levenspartner Daan van der Cingel. In 1971 beginnen ze samen een ‘bric-a-brac’ winkel.
Een jaar later openen ze in het Spiegelkwartier hun eerste kunsthandel en galerie met toegepaste kunst 1860-1940 . Het wordt een groot succes. Daan overlijdt in 1989. Frans gaat alleen door.
Hij krijgt internationale bekendheid als deskundige op het gebied van vroeg twintigste eeuwse toegepaste kunst en architectuur, de zogeheten Nieuwe Kunst. Met zijn kunsthandel verkoopt Frans werken aan nagenoeg alle grote musea in de wereld.
In Nederland was hij jarenlang als deskundige op dit terrein te zien in het  televisieprogramma 'Tussen Kunst en Kitsch'.

Documentaire

De meest recente activiteit van Frans is een documentaire over de wederzijdse invloed van Nederlandse en Indisch/Indonesische kunst met als titel 'Kruisbestuiving'.

Het project 'Indië in je Ziel' van de Stichting Oorlogsverhalen is mede mogelijk gemaakt door een subsidie van het Vfonds , het Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg.