Janus en Toos van Haperen-Haast

Het oorlogsverhaal van Janus en Toos van Haperen-Haast. Ze trouwen op 2 juni 1942 en zijn dan samen een verzetsechtpaar. Ze zijn actief in Roosendaal en wijde omgeving met het helpen van onderduikers en van neergeschoten piloten, het vervoeren van wapens en het verspreiden van illegale bonkaarten.

Dochter Jacqueline

Het oorlogsverhaal over Janus en Toos van Haperen is vastgelegd door hun dochter Jacqueline (foto rechts), die vlak na de oorlog is geboren.
Haar ouders hebben nooit iets aan hun kinderen over hun verzetsactiviteiten in de oorlog verteld Jacqueline:" Dat was zo in die tijd. Niet achterom kijken maar werken aan een nieuwe toekomst: wederopbouw. Met de oorlog moest je je kinderen niet lastig vallen", aldus Jacqueline Heck-van Haperen. "Maar aan het eind van hun leven hebben wij, de kinderen, ze dringend gevraagd toch te vertellen over hun leven in de oorlog. En dat is gedeeltelijk gelukt".

Lijst verzetsmensen

" We hebben ook veel gehad aan een lijst die mijn vader had opgesteld van verzetsmensen, waar hij in de oorlog contact mee had. Na de dood van mijn ouders hebben we daaruit nog veel kunnen reconstrueren van wat er gebeurd is", zo vertelt Jacqueline.
En zo heeft zij zich een beeld kunnen vormen van het leven van haar ouders in de Tweede Wereldoorlog. Dat komt neer op het volgende:

Mijn ouders

• "Mijn vader Adrianus (Janus) van Haperen (1917-1991) -schuilnaam Pietje- onderneemt vanaf het begin van de oorlog, samen met zijn vriend Wim Nuijts, risicovolle acties bij de ondergrondse. Hij heeft als dekmantel een baantje bij de PNEM, de provinciale elektriciteitsmaatschappij. Daardoor krijgt hij een vrijstelling voor de Arbeitseinsatz.
• Mijn moeder Catharina (Toos) van Haperen-Haast (1920-2010) smokkelt voor de LKP, de landelijke knokploegen van het verzet, wapens en munitie onder haar kleding. Daarop staat de doodstraf. De wapens haalt ze met mijn vader op bij een fietsenwinkelier in Bosschenhoofd.
• Ze trouwen op 2 juni 1942 en zijn vanaf dan als verzetsechtpaar actief".

Engelse piloten

Jacqueline vervolgt: "Mijn vader helpt neergestorte Engelse piloten, zoals op de Roosendaalse Nederheide. De piloten brengt hij naar een boerenschuur, waar ze worden verzorgd, andere kleding krijgen Daarna brengt hij ze over de grens naar de verzetsorganisatie De Witte Brigade Fidelio te Essen in België. Mijn moeder zit vaak in angst als Janus weer eens nachtenlang wegblijft".

Onderduikers

"Mijn ouders hebben regelmatig onderduikers in hun huis aan de Burgerhoutsestraat 10 in Roosendaal (foto rechts). Dit huis staat pal naast het park met de grote villa Mariahove, waar een Duitse stafeenheid zijn intrek heeft genomen. Regelmatig oefenen mijn ouders met hun onderduikers om zo snel mogelijk te kunnen vluchten bij dreigend gevaar, bijvoorbeeld door het kleine dakraam.
Maar als het voor henzelf ook te gevaarlijk wordt, moeten zij, samen met hun onderduikers, zelf onderduiken. Dat is dan in de buitengebieden", aldus Jacqueline. 

Joodse vluchteling

"Op een dag vertelt mijn vader Janus aan mij, dat hij zich nog goed kan herinneren wat er op 14 juli 1944 gebeurde: op die datum moest hij een Joodse vluchteling ophalen die in onderduik ondergebracht zou worden bij hoofdonderwijzer Bastiaansen in het dorpje Schijf. De Joodse man verbleef nu nog in de stad Breda, maar dat was waarschijnlijk te gevaarlijk", zo vertelt Jacqueline.

Apotheek Heidema Breda

"De Joodse man wordt door mijn vader opgehaald bij Apotheek Heidema in Breda (foto rechts). Apotheker Fritz Bicknese biedt hem een verfrissing aan, maar mijn vader zegt dat hij uit veiligheidsoverwegingen direct met de vluchteling wil vertrekken.
De Joodse man blijkt een pistool bij zich te dragen, dat hij aan mijn vader Janus moet overhandigen, hetgeen geschiedde. Het pistool zou later worden afgegeven bij het verzet in Schijf.
Mijn vader Janus doet de Joodse vluchteling ook nog voor hoe hij een kruisje kan slaan. Dat zou hij kunnen gebruiken om de Duitsers te misleiden van zijn Joods-zijn, als ze hem zouden aanhouden. Vervolgens vertrekken zij uit de apotheek en zullen door de bossen richting het onderduikadres in Sprundel gaan".

Executie

Uit haar eigen onderzoek en de gesprekken met haar ouders heeft Jacqueline het volgende beeld kunnen reconstrueren:  "Mijn vader Janus en de Joodse vluchteling zijn nog maar net uit de apotheek vertrokken, als Heinrich Boere en Jacobus Bes, beiden Nederlandse SS’er van het Sonderkommando Feldmeier (onderdeel van Aktion Silbertanne) de apotheek binnenkomen. Zonder pardon wordt apotheker Frits Bicknese achter de toonbank door hen doodgeschoten.
Achteraf waren mijn vader Janus van Haperen en de Joodse vluchteling dus net op tijd weg uit de apotheek. Ze hebben pas later gehoord, dat apotheker Frits Bicknese (foto rechts) in koelen bloede door Nederlandse SS-ers is doodgeschoten".

Levenslang

Van Boere is bekend dat hij in Nederland in 1949 bij verstek ter dood is veroordeeld, later omgezet in levenslang. Later bleek dat hij naar Duitsland was gevlucht. Daar is hij op 24 maart 2010 door een Duitse rechtbank opnieuw tot levenslang veroordeeld. Hij stierf eind 2013 in zijn Duitse cel op 92-jarige leeftijd.

Bonkaarten

Jacqueline vervolgt: "Mijn ouders zijn ook altijd bezig geweest met het verstrekken van bonkaarten aan de onderduikers. Noodzakelijk om aan voedsel en kleding te komen. Want alles was op de bon, waardoor ieder persoon maar een beperkt aantal artikelen kon kopen. En dat moest men doen met zogeheten bonkaarten".

Geestelijken in het verzet

Veel priesters en kloosterlingen blijken actief in het verzet. Zo ontmoeten mijn ouders Pater Alphons (foto rechts), die eerst in het trappistenklooster de Achelse Kluis verbleef en later vanaf 1943 in het klooster Mariadal in Roosendaal. Van daaruit zet hij zich in om ondergedoken personen en gezinnen te helpen. Jacqueline:
"Pater Alphons brengt individuele en in groepjes opererende verzetsmensen, zoals mijn ouders, onder bij de Roosendaalse afdeling van de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (1943). Samen met buurtgenoot Jan Maas heeft de pater de leiding van deze verzetsgroep".

Pater Alphons gefusilleerd

Op 19 juli 1944 gaat het mis. De Sicherheits Dienst (SD) arresteert de pater. Hij wordt afgevoerd naar het ‘Oranje Hotel’, de strafgevangenis in Scheveningen.
"Bij verhoren wordt hij mishandeld en gemarteld, aldus Jacqueline, "maar Pater Alphons slaat desondanks niet door: hij noemt geen enkele naam van andere verzetsmensen". 
Zijn laatste dagen slijt Pater Alphons in Concentratiekamp Vught. Op 11 augustus 1944 om 21.00 uur wordt Pater Alphons met 21 andere verzetsstrijders in Kamp Vught gefusilleerd. Hij is 45 jaar geworden. 
Jacqueline: "Janus Jongmans wordt de nieuwe leider van de verzetsgroep ‘L.O.-groep Roosendaal’, waarin ook mijn ouders actief zijn. Allen overleven de oorlog".

Na de oorlog

"In de lijn van Pater Alphons’ gedachtengoed wordt -op mijn vaders initiatief en met persoonlijke financiering- een grote speeltuin op het historische landgoed Vrouwenhof gerealiseerd. Met houten attracties en een Deense Hoogvaart (reuzenrad)", aldus zijn dochter Jacqueline

Epiloog

"Pater Alphons is door de Duitsers bij de verhoren mishandeld en gemarteld. Maar hij weerstaat de pijn en angst en slaat niet door: hij noemt geen enkele naam van andere verzetsmensen. Hij moet het met de dood bekopen".

^{V.l.n.r:       Pater Alphons                                         vader Janus en moeder Toos               dochter Jacqueline Heck-van Haperen}

"Mijn ouders en anderen overleefden de oorlog, dankzij het tot aan zijn dood toe zwijgen van Pater Alphons. Zonder zijn heldhaftige volharding om geen namen van verzetsmensen te noemen, zouden mijn broers en ik, mijn kinderen Sigrid Heck (getrouwd met Heiman Wertheim) en Luud Heck jr. (getrouwd met Anouk Cartrysse), en onze kleinkinderen er niet geweest zijn...", aldus Jacqueline bijna 80 jaar na de oorlog.

Het hele verhaal

Het hele oorlogsverhaal van Janus en Toos van Haperen-Haast is te lezen in de bijlage door op de oranje button hieronder de klikken.