Witold Saryusz Makowski
Het oorlogsverhaal van Witold Saryusz Makowski, die een Pools diplomaat was in Nederland, vertelt door zijn zoon George. Als in mei 1940 de Duitsers ons land bezetten, wil Witold Saryusz Makowski naar Engeland om zich aan te melden bij de Poolse Legereenheden in Schotland. Een jaar later probeert Witold in de nacht van 18 op 19 april vanaf het strand in Katwijk met een kano de oversteek naar Engeland te maken. De poging mislukt. In een documentaire van TV West vertelt George het verhaal van zijn vader, die in Kamp Amersfoort terecht kwam, maar de oorlog wel overleefde. Na de oorlog bleef zijn vader in Nederland en werd genaturaliseerd tot Nederlander.
In een eerder interview vertelde Witold over het Engelandvaarders avontuur:
"Pim van Doorn en ik hebben besloten het erop te wagen. Het weer lijkt goed genoeg voor de overtocht. We bereiken de zee met onze opvouwbare kano via het tunneltje onder het Zeehospitium. Onopgemerkt door de intensief patrouillerende Duitse kustwacht, peddelen we door de branding naar rustiger vaarwater. Dat ‘rustiger’ blijkt relatief. Als het weer omslaat in stormachtig, maakt onze kano door de steeds hoger worden de golven snel water. Wij blijken met ons vaartuigje niet opgewassen tegen het natuurgeweld en dreigen te wordenverzwolgen als boven ons opeens de boeg van een schip uittorent. Het is de KW32, de Katwijkse vissersboot Sakina die ons aan boord neemt en achter de Duitse wachtposten bij IJmuiden weer aan land zet. Aan de bemanning van Sakina hebben wij ons leven danken".
Andere vluchtroute
Witold: "Op 30 november probeer ik het via een andere weg: te voet en per trein via België, Frankrijk en Spanje. Ik reis samen met Freek Kragt. We bereiken het onbezette deel van Frankrijk, waar we in de trein bij Lyon door de Franse autoriteiten worden gearresteerd. In de Kerstnacht ontsnap ik met vijf Nederlandse studenten uit het fort Chapoly. We keren terug naar Nederland, aangezien doorreizen naar Spanje in de gegeven omstandigheden en bij gebrek aan geld is uitgesloten".
Kamp Amersfoort
Op 29 december komt Makowski in Den Haag aan en logeert tijdelijk bij Hubert van der Straaten. Hier wordt hij verliefd op Mary Ann-de dochter van Van Straaten. De liefde is wederzijds. Witold:
"Op 8 april 1942 word ik gearresteerd door twee Gestapo-agenten. Na een paar dagen van ondervragingen in de gevangenis in Scheveningen, die vaak erg onaangenaam zijn, komt aan het licht dat mijn reis naar Frankrijk is verraden door een Nederlander. Ik zit drie maanden in Scheveningen.
Daarna word ik overgebracht naar het concentratiekamp Amersfoort (foto rechts), waar ik na veel fysiek lijden als door een wonder wordt vrijgelaten op 14 augustus 1942".
Naar Zuid-Nederland
Witold : "Om uit te rusten ben ik naar Deurne gegaan, waar ik drie maanden bij een boer werk om terug te keren tot een normale fysieke en normale toestand. Op 23 december 1942 trouw ik met Mary van der Straaten. We gaan wonen in Deurne"
Makowski gaat bij Philips in Venlo werken. Mitwold verklaart later:
"Naast mijn gewone baan zet ik mij in voor een organisatie die zich bezighoudt met het laten onderduiken en verder helpen van geallieerde piloten. Zo verleen ik enkele maanden onderdak aan een Poolse jachtvlieger, Erazm Nardzinski, die bij Son een noodlanding heeft gemaakt. Op 24 september 1944 wordt Deurne bevrijd door de Elfde Engelse Pantserdivisie. Op die dag brandt ons huis tot de grond toe af. De Engelse autoriteiten maken het voor mij en mijn gezin mogelijk naar Brussel te vertrekken. Op 6 oktober 1944 wordt onze zoon Jerzy (Goerge) geboren"
Poolse Militiare Missie
"Omdat Polen nog niet bevrijd is van de Duitsers besluit ik om mij in Brussel te melden bij de Poolse Militaire Missie. Als Duitsland capituleert dien ik – inmiddels bevorderd tot Ritmeester – in dat land als verbindingsofficier bij The 30th Corps van de 21st Army Group te Hameln (British Army on Rhine).
Na de demobilisatie in 1947 keer ik terug naar Den Haag. Niet naar Polen, want daar heerst inmiddels het communisme, dat mij en mijn medevrijheidsstrijders uitermate vijandig gezind is. Gelukkig vinden Mary en ik onderdak bij haar ouders en kan ik aan het werk in het bedrijf van mijn schoonvader", aldus Witold in het interview van toen..
Nederlands staatburger
Witold wordt in 1950 Nederlands staatsburger. In 1981 krijgt hij het Verzetsherdenkingskruis en een Nederlands verzetspensioen. Hij is overleden in 1995.
Zoon George
Zijn zoon George (foto links) heeft dankbare herinneringen aan zijn vader:
"Hij was op en top een gentleman en vaak te bescheiden. Nederlanders van zijn eigen generatie, die ook actief waren geweest in de oorlog, voelden hem goed aan en begrepen hem. De iets jongeren vonden hem soms raar. Mijn generatie droeg hem op handen, vanwege zijn militaire verhalen uit Polen en de oorlog. Ik ben er trots op om half Pools te zijn.”
Het artikel 'De lotgevallen van een Poolse lansier' in het Thematijdschrift, waaruit delen in het oorlogsverhaal over Witold Saryusz Makowski zijn geciteerd, is hier >> te lezen.
Monument Engelandvaarders
Op 9 juni 2017 onthulde George Saryusz Makowski aan de boulevard van Katwijk een monument (foto onder) ter nagedachtenis van de Engelandvaarders, die vanaf het Katwijkse strand, vaak per kano, de oversteek waagden. Zijn vader Witold was een van hen.
Museum Engelandvaarders
In Noordwijk staat het Museum Engelandvaarders met een tentoonstelling en veel informatie over Engelandvaarders. Meer informatie over het museum vindt u hier >>