Robert Busnac

Het oorlogsverhaal over Robert Busnac geboren op 13 juli 1940 in Moergestel. Op 14 mei 1943 werden de bijna 3 jaar oude Robert, zijn moeder Sara, die zwanger was van haar achtste kind en haar 3 andere kinderen in in de gaskamers van Sobibor vermoord

Een leven in de knop gebroken

In juli 1940 streek de woonwagen met paradetent van de artiesten familie Busnac neer in het Brabantse Moergestel. Het betrof het Joods-katholieke gezin van François Busnac en zijn hoogzwangere partner Sara Frankenhuis. Een familie van variété-artiesten. Omdat de kermissen vanwege de oorlog niet doorgingen en vanwege de aanstaande bevalling van de hoogzwangere Sara, besloot de familie om voorlopig op deze standplaats te blijven. Op 13 juli wordt hun zoontje Robert Busnac geboren (foto rechts).
Het tragische verhaal van het gezin Busnac werd ons ingezonden door auteur Jos Denissen en verder uitgewerkt onder redactie van Stef Vossen.

Variété-artiesten

François Busnac stamde uit een familie van variété-artiesten. Zijn ouders, Barend Busnac en Alexandrina Etienne, en grootouders reisden al met een variétézaak. François had een paradetent onder de naam Theater Busnac, soms noemde hij zijn zaak Theater Modern. Samen met zijn broer Alexander (die de oorlog overleefde) vormden ze de ‘Gebroeders Busnac’ (foto rechts), de ‘Vliegende Mannen’ met hun ‘Tandkracht attractie’. Ze reisden het hele land door. Zijn knappe (stief)dochters maakten indruk op het publiek met hun dansjes. François deed het praatje om de mensen naar binnen te lokken, zijn vrouw Sara, alias Eva Bonheur, zat achter de kassa.  

Gezinssituatie

• François Busnac was eerder gehuwd met Naatje Swaab. Met Naatje kreeg hij vier kinderen. Waarvan dochter Alexandrina en zoon Barend de oorlog overleefden (zij woonden niet in het gezin van François en Sara. De andere 2 kinderen zijn nog vóór de oorlog overleden). François Busnac kon niet van Naatje Swaab scheiden omdat Naatje was opgenomen in een psychiatrische inrichting.

• Sara Frankenhuis was eerder gehuwd met Samuel Agsteribbe. Van dit huwelijk woonden zoon Samuel Agsteribbe en een dochter Elisabeth Agsteribbe in het gezin van François en Sara.

Samengesteld gezin

• Samen met Sara Frankenhuis kreeg François Busnac 4 kinderen. De 3 dochters kregen de achternaam van de moeder.
  Op de foto zien we van links naar rechts: 
  - Robert Busnac
  - Francisca Frankenhuis
  - Adolphina Frankenhuis
  - Henriëtte Frankenhuis

Kermis Moergestel

De woonwagen van het gezin van François en Sara stond op de Hippelpad in Moergestel (nu hoek Prinses Margrietstraat en Pastoor Janssenstraat) in verband met de te verwachten bevalling van Sara en omdat ze elders ook niet mochten optreden van de bezetters vertrokken zij niet naar een andere standplaats.

Geboorte Robert

Op zaterdag 13 juli 1940 wordt hun zoontje Robert geboren (foto rechts: moeder Sara en Robert). Op maandag 15 juli geven de ouders hun kind aan op het gemeentehuis van Moergestel. Burgemeester Bardoel ondertekent de geboorteakte. Het secretariaat geeft een geboortekaart af, waarin staat dat de ouders eigenlijk in Amsterdam wonen en dat het kind rooms-katholiek is. De ouders krijgen ook papieren voor de voedseldistributie.
In tegenstelling tot wat de persoonskaart van de Moergestelse secretarie vermeldde, was het gezin niet katholiek maar joods en had dus rekening te houden met antisemitische maatregelen van de bezetter.

Verhuizing naar Tilburg

Het reizende bestaan van de familie was beëindigd. Het gezin vestigde zich in Tilburg in de Coeck van Aelststraat 20, een doodlopende straat nabij het Wilhelminapark. In de kleine tweekamerwoning, eigendom van wolfabrikant Swagemakers-Caesar, woonden  zij met z'n achten.

Opgepakt in 1942 

In de zomermaanden van 1942 begon de Duitse bezetter met de deportatie van joden. Op 27 augustus 1942 ontvingen 124 in Tilburg woonachtige joden een oproep om zich de volgende dag op het station te melden. Daaronder ook de complete familie Busnac-Frankenhuis. Het gezin werd op transport gesteld naar Den Bosch. Daar (en ook in Tilburg) werden ze door artsen gekeurd, waardoor vele joden (voorlopig) aan deportatie ontsnapten. Ook Sara Frankenhuis werd aanvankelijk wegens ‘ziekte’ afgekeurd en mocht op 29 augustus met haar gezin terugkeren naar Tilburg.

Deportaties met dodelijke afloop

Sara's volwassen dochter Elisabeth en zoon Samuel ontliepen deportatie naar het oosten niet. Elizabeth werd op 3 september 1942 vergast in Auschwitz. Samuel kwam op 4 april 1945 om in Buchenwald.
Amsterdamse familieleden probeerden tevergeefs om Robert Busnac bij zijn ouders weg te halen om hem uit handen van de Duitsers te houden. Maar zijn vader François geloofde toen nog dat dit niet noodzakelijk was: “Er gebeurt niks met ons. We gaan gewoon naar een werkkamp. Daar hebben ze werk voor ons”.
Begin april 1943 vaardigde de Duitse bezetter echter een verblijfsverbod af voor joden in acht provincies, waaronder Noord-Brabant, de provincie waar François en Sara woonden. François zag kans onder te duiken. 

Sara

Sara, die zwanger was, werd echter met haar vier kinderen (zoontje Robert met zijn drie zusjes) op 10 april 1943 naar kamp Vught gedeporteerd. Vandaar zijn zij op 9 mei 1943 naar kamp Westerbork vervoerd, waar ze terecht kwamen in barak 57.
Op dinsdag 11 mei 1943 werden 1446 Joden vanaf Westerbork gedeporteerd naar Sobibor. Onder hen Sara, die zwanger was, en haar 4 kinderen. Ze werden vervoerd in 35 wagons, waarin ook 180 kinderen zaten.
Op 14 mei 1943 worden Sara, haar vier kinderen en haar ongeboren kind vermoord in de gaskamer.

François

François was aanvankelijk ondergedoken op de Alleenhouderderstraat 22 in Tilburg. 
Op 19 mei 1943 word François om tien voor twaalf ’s nachts opgepakt door inspecteur Heike Burger en de Tilburgse politieman én beruchte jodenjager Piet Gerrits, die voor iedere aangebrachte Jood 7,50 gulden ontving.
Na 2 dagen in een politiecel wordt hij in de ochtend van 21 mei 1943 door twee opperwachtmeesters naar Kamp Vught gebracht en vervolgens naar Kamp Westerbork getransporteerd. Op 25 mei 1943 wordt hij op transport gesteld naar Sobibor, waar hij drie dagen later is vergast.
Nog geen twee weken daarvoor waren zijn stiefdochters Henriette, Adolphina en Francisca, zijn nog geen driejarig zoontje Robert en zijn hoogzwangere vrouw Sara vermoord in de gaskamers.

Stolpersteine

Sinds 1 mei 2018 liggen er in Moergestel, op de hoek van het Rootven en de Prinses Margrietstraat, Stolpersteine voor de kleine Robert Busnac en voor zijn vader, zijn moeder, zijn broer en zijn drie grote zussen. Eén van de vele gezinnen, die slachtoffer werden van de Shoah. Opdat ze niet vergeten worden en hun namen genoemd blijven worden.

Meer lezen

Het uitgebreide verhaal van de familie Busnac-Frankenhuis met nog meer informatie is te lezen  door op de oranje knop hiernaast te klikken.