Direct contact? Mail ons: info@oorlogsverhalen.com

Home > Thema's > Politionele acties

Politionele acties

Politionele actiesKort na de Japanse capitulatie in augustus 1945 riep Soekarno de onafhankelijkheid uit. Er braken vijandelijkheden uit tussen Indonesische nationalisten en de troepen uit het Britse Gemenebest die strategische posities in de Indische archipel hadden ingenomen. In oktober 1945 ontbrandde de strijd om Soerabaja, een stad die de nationalisten na bloedige gevechten moesten prijsgeven. Daarmee was de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd begonnen.

Nederlandse troepenmacht

Pas in maart 1946 werden door de Britten Nederlandse troepen in Indonesië toegelaten. De Nederlandse regering erkende de Republiek Indonesië niet als onafhankelijke staat, maar beschouwde haar als een opstandige beweging binnen de kolonie Nederlands-Indië. De toenmalige Nederlandse regering onder leiding van minister president Drees stuurde een grote Nederlandse troepenmacht van uiteindelijk circa 200.000 militairen naar Indië. Aanvankelijk waren dit vrijwilligers, later dienstplichtige militairen.

Politionele acties 1Politionele acties

Er werden door het Nederlandse leger tweemaal grote militaire acties gevoerd om de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog neer te slaan en het Nederlands gezag over bepaalde gebieden te herstellen. De Nederlandse regering noemde ze  ‘politionele acties’ .

Eerste polionele actie

De eerste ‘politionele actie’ was van 21 juli tot 5 augustus 1947. Het onder leiding van legercommandant generaal Simon Spoor voor dez actie opgestelde operatieplan 'Product' beoogde de bezetting van de economisch belangrijke gebieden in het westen en oosten van Java en rond de enclaves in Sumatra de tweede van 19 december 1948 tot 5 januari 1949.

Politionele acties 2Tweede politionele actie

Drijvende kracht achter de tweede politionele actie , die ‘Operatie Kraai’ heette,  was - naast legercommandant Spoor - de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon, oud-premier Beel. Volgens het operatieplan zouden Nederlandse troepen het resterende grondgebied van de Republiek in Java en Sumatra binnentrekken en daar posities innemen. Maar voor alles moest de Republikeinse hoofdstad Jogjakarta bij verrassing worden ingenomen. Men hoopte daar de regering en legerleiding van de Republiek gevangen te kunnen nemen. De TNI, het Indonesische leger van Soekarno, moest op Midden-Java worden omsingeld en uitgeschakeld. Als deze opzet slaagde zou de Republiek feitelijk ophouden te bestaan en zou de internationale gemeenschap voor een voldongen feit worden geplaatst.
In de vroege ochtend van 19 december 1948 landden Nederlandse parachutisten van het Korps Speciale Troepen (KST) op het vliegveld van Jogjakarta. De bewaking werd snel onschadelijk gemaakt, waarna door de lucht versterkingen werden aangevoerd. Binnen enkele uren was de stad in Nederlandse handen en waren de Indonesische leiders, waaronder Soekarno en Hatta, opgepakt. De Republikeinse legerleiding, waaronder opperbevelhebber Soedirman, slaagde er evenwel in te ontsnappen.

Politionele acties 3Opmars

Ondertussen waren de Nederlandse troepen vanuit Oost- en West-Java aan hun opmars in Midden-Java begonnen. In het noorden werd de aanval ingezet met een amfibische landing door de Mariniersbrigade. De troepen stuitten op hevige tegenstand van de TNI en ondervonden ook hinder van moeilijk begaanbare wegen ten gevolge van de moesson. Uiteindelijk werden wel alle territoriale doelen in Midden-Java bereikt, maar men was er niet in geslaagd de TNI de genadeslag toe te brengen. De TNI had zich volgens tevoren opgestelde plannen teruggetrokken op plaatsen, die buiten bereik van de Nederlanders lagen en van waaruit de guerrilla zou worden gevoerd.
De Nederlanders trokken ook nog Bantam op West-Java binnen. Op Sumatra bleef de actie beperkt tot de bezetting van een aantal strategisch gelegen plaatsen in Republikeins gebied.

Slachtoffers

In de Indië-oorlog sneuvelden circa 6600 Nederlandse militairen. Onder de Nederlandse en Indisch-Nederlandse burgerbevolking en onder Molukkers en Chinezen vielen tijdens de zogenaamde ‘bersiap’ en kort daarna volgens een recente schatting van de Amerikaanse onderzoeker William Frederick meer dan 35.000 Nederlanders, Indische-Nederlanders, Ambonezen en Chinezen, onder wie vrouwen en kinderen, om het leven gebracht door Republikeinse strijdgroepen, zoals de zogenaamde Pemoeda-groepen, maar ook door het leger van de Republiek. In de jaren daarna richtte het Republikeinse geweld zich niet alleen tegen de Nederlandse troepen. Indonesiërs die ervan werden verdacht met de Nederlanders samen te werken, of behoorden tot groeperingen die het gezag van de Republiek aantastten (zoals de communisten), werden het slachtoffer van moordpartijen. De Jong spreekt in dit verband over enkele tienduizenden slachtoffers, alleen al op Java. 'Op Sumatra' aldus Prof Dr L.de Jong, 'is het niet anders geweest'
 
Aan Indonesische zijde vielen naar schatting 150.000 doden. Dat waren zowel slachtoffers van Nederlands militair optreden als van geweld uitgeoefend door de Indonesische nationalisten tegen politieke tegenstanders en vermeende pro-Nederlandse elementen onder de eigen bevolking.

Soevereiniteitsoverdracht

Na langdurige onderhandeling vond uiteindelijk op 27 december 1949 in Amsterdam de soevereiniteitsoverdracht plaats tussen Nederland en de Republiek Indonesië.

Bron tekst: Wikipedia-Indonesische Onafhankelijheidsoorlog
Foto's: Pia Media en onbekend

Henk Aalders
Nederlands-Indië - Indië in je Ziel

Henk Aalders

Oorlogsverhaal van Henk Aalders (97 jaar) over zijn driejarig verblijf in Indië van januari 1946 tot september 1948 waar hij al...

Lees verder
Willem Jan Baggerman
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Willem Jan Baggerman

Het oorlogsverhaal van Willem Jan Baggerman. Hij overleefde het verzet en de hongerwinter, en werd na de oorlog als militaire v...

Lees verder
Ad Beek
Nederlands-Indië - Onderduiken

Ad Beek

Paul Beek tekende het verhaal op van zijn vader Ad Beek. Tijdens de oorlog is Ad in België, waar ze toen woonden, ondergedoken....

Lees verder
George Jozef Bruggeman
Nederlands-Indië - Bersiap

George Jozef Bruggeman

Verhaal van George Bruggeman over zijn ervaringen voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië gefilmd door P...

Lees verder
Ron Brus
Nederlands-Indië - Indië in je Ziel

Ron Brus

Ron Brus is de zoon van een Indisch-Molukse moeder en een Nederlandse vader. Hij is geboren in Enschede, terwijl zijn vader in...

Lees verder
Jetty Heemskerk
Nederlands-Indië - Bersiap

Jetty Heemskerk

Verhaal van Jetty Heemskerk over haar ervaringen voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië, gefilmd door P...

Lees verder
Bo Keller
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Bo Keller

George Wilhelm (Bo) Keller, geboren op 6 september 1928 in Sawa Loento-Sumatra was de zoon van Gerrit Keller, mijnopzichter bij...

Lees verder
Leo Kuijpers
Nederlands-Indië - Nederlandse oorlogsgraven

Leo Kuijpers

Het oorlogsverhaal over Leo Kuijpers, verteld door zijn zusters Riek en Dinie uit St. Michielsgestel. Leo liep in 1947 in Neder...

Lees verder
Jan Kuiken
Nederland - Oorlogsveteranen

Jan Kuiken

Oorlogsverhaal over Jan Kuiken, dat een tragisch einde kent. Het verhaal is geschreven door zijn zoon Ruud naar aanleiding van...

Lees verder
Joty ter Kulve-Van Os
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Joty ter Kulve-Van Os

Joty ter Kulve-Van Os is geboren in het plaatsje Linggadjati (tegenwoordig Linggarjati) in Nederlands-Indië. Ze woonde in een h...

Lees verder
Sjoerd Lapré
Nederlands-Indië - Bersiap

Sjoerd Lapré

In Balapulang op West Java zijn een aantal families, waaronder die van Sjoerd Lapré vermoord door Indonesische opstandelingen t...

Lees verder
Ietje van Leeuwen
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Ietje van Leeuwen

Het oorlogsverhaal van Ietje van Leeuwen, waarin ze vertelt hoe ze met haar moeder en vier broers, de binnen­landen van Celebe...

Lees verder
Loek Middel
Nederlands-Indië - Bersiap

Loek Middel

Loek Middel is 96 jaar. Hij is geboren in 1925 in Tjimahi, een garnizoensstad bij Bandoeng (Java). Hij ging in Nederlands-Indië...

Lees verder
Robert Mokken
Nederlands-Indië - Bersiap

Robert Mokken

Robert Mokken is in 1929 geboren in Batavia op het eiland Java in Nederlands-Indië. Toen de Japanners in 1942 Indië bezetten wa...

Lees verder
Pia van der Molen
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Pia van der Molen

Documentairemaker Pia van der Molen overleefde aan het eind van de Tweede Wereldoorlog als 4 jarig kind een razzia van de Duits...

Lees verder
Pieter van der Molen
Nederland - Onderduiken

Pieter van der Molen

Een gefilmde persoonlijke zoektocht naar het Indië-verleden van Pieter van der Molen, de vader van Pia van der Molen. Hij was e...

Lees verder
Karel Schell
Nederlands-Indië - Bersiap

Karel Schell

Oorlogsverhaal van Karel Schell die geboren is in 1940 te Batavia, de toenmalige hoofdstad van Nederlands-Indië. Hij overleefde...

Lees verder
Jouke Schotel
Nederlands-Indië - Bersiap

Jouke Schotel

Het verhaal van Jouke Schotel over zijn ervaringen in Nederlands-Indië voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog gefilmd door...

Lees verder
Tjeerd Sleeswijk Visser
Nederlands-Indië - Bersiap

Tjeerd Sleeswijk Visser

Tjeerd Sleeswijk Visser is in 1931 geboren in Soebang op Java in Nederlands-Indië. Zijn vader werd tijdens de Japanse inval doo...

Lees verder
F.A. Verduyn Lunel
Nederlands-Indië - Bersiap

F.A. Verduyn Lunel

De heer F.A. Verduyn Lunel diende als KNIL-militair in Nederlands-Indië tijdens de bersiap-periode. Zijn onderdeel stond onder...

Lees verder
Johan van Werven
Nederland - Bersiap

Johan van Werven

Johan van Werven vocht aan het begin van de Tweede Wereldoorlog als Nederlands militair bij de slag om de Grebbeberg. Na de Dui...

Lees verder
Jan van 't Wout
Nederland - Oorlogsveteranen

Jan van 't Wout

Mede oprichter van de Stichting Oorlogsverhalen Pia van der Molen, heeft bij haar toespraak bij de Indië-herdenking 2021 van de...

Lees verder