Laatste Ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

In de 'Laatste Ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog' komen overlevenden aan het woord die de oorlog aan den lijve hebben ondervonden zowel in Nederland als in het toenmalige Nederlands-Indië, en degenen waarvoor de gevolgen tijdens en na de oorlog tot op de dag van vandaag voelbaar zijn. Het zijn unieke, persoonlijke getuigenissen, die voor en door de Stichting Oorlogsverhalen zijn gefilmd en gepubliceerd. Ze zijn te zien in video's en artikelen, die onderaan deze pagina zijn geplaatst.

De bezetting

Op 10 mei 1940 vielen Duitse militairen Nederland binnen. Nederland was vanaf deze datum tot 5 mei 1945 bezet door de Duitsers.
Op 8 maart 1942 begon in Nederlands-Indië de bezetting door Japan. Na de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki capituleerde Japan op 15 augustus 1945. Daarmee was de Japanse bezetting in Zuidoost Azië voorbij.

De Tweede Wereldoorlog had zowel in Nederland als in Nederlands-Indië grote gevolgen. Zowel de Duitsers als de Japanners sloten mensen, die zij als minderwaardig beschouwden, op in concentratiekampen.

Gevolgen in Nederland

In Nederland waren vooral Joden het slachtoffer. Zij werden, als ze niet ondergedoken waren, via Kamp Westerbork afgevoerd naar Duitse concentratie-en vernietigingskampen zoals Bergen-Belsen, Theresienstadt, Sobibor en Auschwitz.
107.000 Nederlandse joden werden afgevoerd.
Slechts 5000 zouden de kampen overleven.

Verzet

Niet alleen joden en andere minderheidsgroepen werden door de Duitse bezetter vervolgd en vermoord, maar ook verzetsmensen kregen het zwaar te verduren. Velen die gepakt werden door de Duitsers werden geëxecuteerd.

Vrijheidsbeperkingen

Maar ook het Nederlandse volk als geheel had te lijden onder de bezetting: er golden strenge vrijheidsbeperkingen zoals een avondklok, de vrije pers werd verboden, men mocht niet demonstreren en al gauw kwamen er steeds meer beperkingen in de brandstof-en voedselvoorziening.

Hongerwinter

Nadat Zuid-Nederland in de loop van het najaar 1944 tot aan de grote rivieren bevrijd was door de geallieerden (legers van Amerika, Engeland, Frankrijk en andere westerse landen), stokte de bevrijding van Nederland. Het gebied boven de grote rivieren bleef tot 5 mei 1945 in Duitse handen.

Een van de gevolgen hiervan was een hongersnood in de barre winter van 1944-1945, die aan naar schatting 20 tot 25.000 Nederlanders het leven kostte.

Gevolgen In Nederlands-Indië

Na de bezetting van Nederlands-Indië werd iedereen met Europees bloed en ook Indische Nederlanders (Indo's), Chinezen en Indonesiërs die trouw waren gebleven aan de Nederlanders of met hen sympatiseerden of samenwerkten, door de Jappanners tot tweederangs burgers verklaard.

Hun huizen werden geconfisceerd, hun geld afgenomen en vele duizenden werden opgesloten in concentratiekampen, de zogenoemde jappenkampen, waar vooral vrouwen en kinderen gevangen zaten.
De leefomstandigheden in de kampen waren mensonterend. Er heersten ziekten en ondervoeding.
13.000 burgergeïnterneerden en een onbekend aantal 'buitenkampers' vonden de dood.

KNIL-militairen

Gecapituleerde militairen van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL), die door Japan krijgsgevangen waren gemaakt, werden afgevoerd naar werkkampen in de Indische Archipel, Birma, Thailand, China en Japan, waar ze onder erbarmelijke omstandigheden slavenarbeid moesten verrichten. Velen bezweken:

In deze Japanse werkkkampen kwamen circa 8.500 Nederlandse krijgsgevangenen om.
Circa 4.000 Nederlandse gevangengenomen militairen vonden de dood door verdrinking op Japanse transportschepen bij geallieerde bombardementen.

Onafhankelijkheidsstrijd

Op 17 augustus 1945, twee dagen na de Japanse capitulatie, proclameerde Ingenieur Soekarno eenzijdig de onafhankelijheid van Indonesië.

Er brak een periode van strijd aan in de Indische Archipel, die duurde tot eind 1949. Aan Nederlandse zijde vielen naar schatting 20.000 tot 30.000 burgerdoden door moordpartijen van Indonesische opstandelingen, de zo genoemde bersiap.
Er sneuvelden 6200 militairen van de bijna 200.000 Nederlandse militairen die door de toenmalige Nederlandse regering naar Indië waren gestuurd om "orde en vrede" te herstellen.
Over hoeveel slachtoffers aan Indonesische zijde vielen, zijn geen betrouwbare cijfers bekend. Er wordt uitgegaan van een schatting van 90.000 doden.

VFonds
Het project 'Laatste Ooggetuigen Tweede Wereldoorlog' is mede mogelijk gemaakt door een subsidie van het Vfonds, het Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg.

HIERONDER: VERHALEN LAATSTE OOGGETUIGEN TWEEDE WERELDOORLOG

Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Willem Jan Baggerman

Het oorlogsverhaal van Willem Jan Baggerman. Hij overleefde het verzet en de hongerwinter, en werd na de oorlog als militaire v...

Laatste Ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

De bezetting

Gevolgen in Nederland

Verzet

Vrijheidsbeperkingen

Hongerwinter

Gevolgen In Nederlands-Indië

KNIL-militairen

Onafhankelijkheidsstrijd

Willem Jan Baggerman

Lou Bals

Henk Bouwens

Wim Cats

Daniël Cordus

Eny en Siert Drenth

Huub van Dun

Nicolaas Eversdijk

Alida Fles-Vos

Joep Hamburg

Lambertus Hamminga

Nico van Hasselt

Paul Huizen

Roelof IJbema

Henk Itzig Heine

Tiny Jacobs

Bo Keller

Henk Kemper

Albert Klok

Harry Koopman

Jacobus Koopmans

Rie Koopmans

Clazina Koopmans-Witt

Lammie Kosses-Drenth

Dé Kruit­­bosch

Rutger Kuiper

Joty ter Kulve-Van Os

Rikkert Harm Lalkens

Louk de Liever

Luuk van der Linden

Geert Loosman

Marinus Meijer-Willy Ottolander

Jaap van Mesdag

Koos Meure

Pia van der Molen

Fokko en Maud Muller

Leo tho Neijenhuijs

Hans en vader Frits Nieuwenhuijsen

Marinus Nieuwenhuize

Ine van Oers-Moormann

Hans Ouwerkerk

Robert Schabracq

Rie Scheer-Kooiker

Anneke Seijn

Nic Snaas

Henk Sonke

Wim Spaans

Aad Spaargaren

Uri Speelman

Jozef van der Star

Frederik Jan Steenman

Joop Swarte

Ies Vorst

Jan-Theo Werners

Egbert van Wijk

Mina en Melle Zwerver

Dé Kruitbosch