Direct contact? Mail ons: info@oorlogsverhalen.com

Home > Thema's > Laatste ooggetuigen van WO2

Laatste Ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

In de 'Laatste Ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog' komen overlevenden aan het woord die de oorlog aan den lijve hebben ondervonden zowel in Nederland als in het toenmalige Nederlands-Indië, en degenen waarvoor de gevolgen tijdens en na de oorlog tot op de dag van vandaag voelbaar zijn. Het zijn unieke, persoonlijke getuigenissen, die voor en door de Stichting Oorlogsverhalen zijn gefilmd en gepubliceerd. Ze zijn te zien in video's en artikelen, die onderaan deze pagina zijn geplaatst.

De bezetting

  • Op 10 mei 1940 vielen Duitse militairen Nederland binnen. Nederland was vanaf deze datum tot 5 mei 1945 bezet door de Duitsers.
  • Op 8 maart 1942 begon in Nederlands-Indië de bezetting door Japan. Na de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki capituleerde Japan op 15 augustus 1945. Daarmee was de Japanse bezetting in Zuidoost Azië voorbij. 

De Tweede Wereldoorlog had zowel in Nederland als in Nederlands-Indië grote gevolgen. Zowel de Duitsers als de Japanners sloten mensen, die zij als minderwaardig beschouwden, op in concentratiekampen.

Gevolgen in Nederland

  • In Nederland waren vooral Joden het slachtoffer. Zij werden, als ze niet ondergedoken waren, via Kamp Westerbork afgevoerd naar Duitse concentratie-en vernietigingskampen zoals Bergen-Belsen, Theresienstadt, Sobibor en Auschwitz.
  • 107.000 Nederlandse joden werden afgevoerd.
  • Slechts 5000 zouden de kampen overleven. 

Verzet

Niet alleen joden en andere minderheidsgroepen werden door de Duitse bezetter vervolgd en vermoord, maar ook verzetsmensen kregen het zwaar te verduren. Velen die gepakt werden door de Duitsers werden geëxecuteerd. 

Vrijheidsbeperkingen

Maar ook het Nederlandse volk als geheel had te lijden onder de bezetting: er golden strenge vrijheidsbeperkingen zoals een avondklok, de vrije pers werd verboden, men mocht niet demonstreren en al gauw kwamen er steeds meer beperkingen in de brandstof-en voedselvoorziening.

Hongerwinter

Nadat Zuid-Nederland in de loop van het najaar 1944 tot aan de grote rivieren bevrijd was door de geallieerden (legers van Amerika, Engeland, Frankrijk en andere westerse landen), stokte de bevrijding van Nederland. Het gebied boven de grote rivieren bleef tot 5 mei 1945 in Duitse handen.

  • Een van de gevolgen hiervan was een hongersnood in de barre winter van 1944-1945, die aan naar schatting 20 tot 25.000 Nederlanders het leven kostte.

Gevolgen In Nederlands-Indië

Na de bezetting van Nederlands-Indië werd iedereen met Europees bloed en ook Indische Nederlanders (Indo's), Chinezen en Indonesiërs die trouw waren gebleven aan de Nederlanders of met hen sympatiseerden of samenwerkten, door de Jappanners tot tweederangs burgers verklaard.

  • Hun huizen werden geconfisceerd, hun geld afgenomen en vele duizenden werden opgesloten in concentratiekampen, de zogenoemde jappenkampen, waar vooral vrouwen en kinderen gevangen zaten.
  • De leefomstandigheden in de kampen waren mensonterend. Er heersten ziekten en ondervoeding. 
  • 13.000 burgergeïnterneerden en een onbekend aantal 'buitenkampers' vonden de dood.

KNIL-militairen

Gecapituleerde militairen van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL), die door Japan krijgsgevangen waren gemaakt, werden afgevoerd naar werkkampen in de Indische Archipel, Birma, Thailand, China en Japan, waar ze onder erbarmelijke omstandigheden slavenarbeid moesten verrichten. Velen bezweken:

  • In deze Japanse werkkkampen kwamen circa 8.500 Nederlandse krijgsgevangenen om. 
  • Circa 4.000 Nederlandse gevangengenomen militairen vonden de dood door verdrinking op Japanse transportschepen bij geallieerde bombardementen.

Onafhankelijkheidsstrijd

Op 17 augustus 1945, twee dagen na de Japanse capitulatie, proclameerde Ingenieur Soekarno eenzijdig de onafhankelijheid van Indonesië.

  • Er brak een periode van strijd aan in de Indische Archipel, die duurde tot eind 1949. Aan Nederlandse zijde vielen naar schatting 20.000 tot 30.000 burgerdoden door moordpartijen van Indonesische opstandelingen, de zo genoemde bersiap.
  • Er sneuvelden 6200 militairen van de bijna 200.000 Nederlandse militairen die door de toenmalige Nederlandse regering naar Indië waren gestuurd om "orde en vrede" te herstellen.
  • Over hoeveel slachtoffers aan Indonesische zijde vielen, zijn geen betrouwbare cijfers bekend. Er wordt uitgegaan van een schatting van 90.000 doden.

VFonds
Het project 'Laatste Ooggetuigen Tweede Wereldoorlog' is mede mogelijk gemaakt door een subsidie van het Vfonds, het Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg.


HIERONDER: VERHALEN LAATSTE OOGGETUIGEN TWEEDE WERELDOORLOG

Willem Jan Baggerman
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Willem Jan Baggerman

Het oorlogsverhaal van Willem Jan Baggerman. Hij overleefde het verzet en de hongerwinter, en werd na de oorlog als militaire v...

Lees verder
Lou Bals
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Lou Bals

Lou Bals is een Nederlandse militair die in Soerabaja getuige is van het zogenaamde vlagincident, waarbij op 19 september 1945...

Lees verder
Henk Bouwens
Birma - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Henk Bouwens

Henk Bouwens werd tijdens de Tweede Wereldoorlog in Indië als krijgsgevangene van de Japanners vanuit Nederlands-Indië naar Bir...

Lees verder
Wim Cats
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Wim Cats

Communist Wim Cats werd tijdens de Tweede Wereldoorlog opgepakt door de Duitse bezetter. Hij werd gevangen gezet in Kamp Amers­...

Lees verder
Daniël Cordus
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Daniël Cordus

Daniël Cordus wordt samen met zijn broer als krijgsgevangene vanuit Nederlands-Indië op transport gesteld naar Birma. Daar moet...

Lees verder
Eny en Siert Drenth
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Eny en Siert Drenth

Jan Siert Drenth (roepnaam Siert) en zijn vrouw Eny woonden in de Tweede Wereldoorlog tegenover de psychiatrische inrichting he...

Lees verder
Nicolaas Eversdijk
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Nicolaas Eversdijk

Nicolaas Eversdijk was 6 jaar, toen het Duitse leger op 10 mei 1940 Nederland binnen viel. Zijn kleinzoon Arjen Eversdijk teken...

Lees verder
Alida Fles-Vos
Duitsland - Holocaust

Alida Fles-Vos

Het oorlogsverhaal van Alida Fles-Vos over haar­­zelf en haar zus en ouders in het Duitse con­­cen­­tra­­tie­­kamp Bergen-Belse...

Lees verder
Joep Hamburg
Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Joep Hamburg

Joep Hamburg is geboren op 10 mei 1939 in het Noord-Brabantse Waalwijk, precies een jaar voordat Duitse troepen Nederland binne...

Lees verder
Lambertus Hamminga
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Lambertus Hamminga

Lambertus Hamminga uit Zuidlaren was de spil van het artsenverzet in Noord-Nederland. Annette Haminga vertelt het verhaal.

Lees verder
Nico van Hasselt
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Nico van Hasselt

Nico van Hasselt werd tijdens de Tweede Wereldoorlog ter dood veroordeeld. Op weg naar een vernietigingskamp in Duitsland werd...

Lees verder
Paul Huizen
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Paul Huizen

Het oorlogsverhaal van Paul Huizen, die als jongen twee Japanse concentratiekampen en daarna de bersiap overleefde.

Lees verder
Roelof IJbema
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Roelof IJbema

Verdacht van verzetsdaden wordt tijdens de Tweede Wereldoorlog Roelof IJbema in Workum gearres­teerd door de Duitsers en vastge...

Lees verder
Henk Itzig Heine
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Henk Itzig Heine

Henk Itzig Heine overleefde als jongetje samen met zijn moeder en zijn jongste broertje het zogenaamde Gubeng Transport in Sura...

Lees verder
Tiny Jacobs
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Tiny Jacobs

Het oorlogsverhaal van Tiny Jacobs, die de Duitse bezetting als kind meemaakte in het Brabantse Neerkant vlak bij de Peel. Onda...

Lees verder
Bo Keller
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Bo Keller

George Wilhelm (Bo) Keller, geboren op 6 september 1928 in Sawa Loento-Sumatra was de zoon van Gerrit Keller, mijnopzichter bij...

Lees verder
Henk Kemper
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Henk Kemper

Henk Kemper was tijdens de Japanse bezetting van 1942 tot 1945 buitenkamper. Na de Japanse capitulatie werd Henk als 16-jarige...

Lees verder
Albert Klok
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Albert Klok

Albert Klok uit Nieuwe Pekela was 4 jaar toen Duitse militairen in de meidagen van 1940 het dorp bezetten. Albert is inmiddels...

Lees verder
Harry Koopman
Nederland - Holocaust

Harry Koopman

Het oorlogsverhaal van Harry Koopman, opgetekend door zijn dochter Nettie Koopman. Hij maakte als jongetje de Tweede Wereldoorl...

Lees verder
Jacobus Koopmans
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Jacobus Koopmans

Het oorlogsverhaal van Jacobus (Co) Koopmans. Hij is op 16 december 1934 in Blokzijl geboren als jongste van het gezin met drie...

Lees verder
Rie Koopmans
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Rie Koopmans

Het oorlogsverhaal van Rie Koopmans. Zij is bijna 12 jaar als de Tweede Wereldoorlog in Nederland begint met de Duitse bezettin...

Lees verder
Clazina Koopmans-Witt
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Clazina Koopmans-Witt

Het oorlogsverhaal van Clasina Koopmans-Witt, die 5 jaar was toen in Nederland de Tweede Wereldoorlog uitbrak en de Duitse troe...

Lees verder
Lammie Kosses-Drenth
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Lammie Kosses-Drenth

Het Oorlogsverhaal van Lammie Kosses Drenth. Op 10 december 1944 beviel Lammie van een dochter. De vader was de bij hen onderge...

Lees verder
Dé Kruit­­bosch
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Dé Kruit­­bosch

Van het oorlogs­ver­haal over Dé Kruit­­bosch is voor de Oorlogs­graven­­stichting een video gemaakt. Daarin komt onder andere...

Lees verder
Rutger Kuiper
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Rutger Kuiper

Het oorlogsverhaal van Rutger Kuiper. Toen de Duitsers op vrijdag 10 mei 1940 Nederland binnenvielen, was Rutger 8 jaar. Hij za...

Lees verder
Joty ter Kulve-Van Os
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Joty ter Kulve-Van Os

Joty ter Kulve-Van Os is geboren in het plaatsje Linggadjati (tegenwoordig Linggarjati) in Nederlands-Indië. Ze woonde in een h...

Lees verder
Rikkert Harm Lalkens
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Rikkert Harm Lalkens

Het oorlogsverhaal van Rikkert Harm Lalkens. Hij wordt op 27 juli 1930 geboren in Garrelsweer (Gr) en is het derde kind van het...

Lees verder
Ietje van Leeuwen
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Ietje van Leeuwen

Het oorlogsverhaal van Ietje van Leeuwen, waarin ze vertelt hoe ze met haar moeder en vier broers, de binnen­landen van Celebe...

Lees verder
Louk de Liever
Nederland - Holocaust

Louk de Liever

Het was een wonder, dat Louk de Liever als kind de holocaust overleefde. Hij is vanuit Kamp Westerbork gedeporteerd naar de con...

Lees verder
Luuk van der Linden
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Luuk van der Linden

Luuk van der Linden is in Nederlands-Indië geboren. Hij heeft de Japanse bezetting als kind aan den lijve ondervonden. Samen me...

Lees verder
Geert Loosman
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Geert Loosman

Het oorlogsverhaal van Geert Loosman uit Urk. Hij maakte daar de Tweede Wereldoorlog en de Duitse bezetting mee.

Lees verder
Marinus Meijer-Willy Ottolander
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Marinus Meijer-Willy Ottolander

Het oorlogsverhaal van Marinus Meijer over de moorden op Willy Ottolander, de familie Leidelmeijer en de familie Lang.

Lees verder
Jaap van Mesdag
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Jaap van Mesdag

Jaap van Mesdag vertelt over zijn verblijf tijdens de Tweede Wereldoorlog in Kamp Amersfoort.

Lees verder
Koos Meure
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Koos Meure

Het oorlogsverhaal van Koos Meure, die in augustus 1939 in Schiedam is geboren. Hij maakte de Tweede Wereldoorlog samen met zij...

Lees verder
Pia van der Molen
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Pia van der Molen

Documentairemaker Pia van der Molen overleefde aan het eind van de Tweede Wereldoorlog als 4 jarig kind een razzia van de Duits...

Lees verder
Fokko en Maud Muller
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Fokko en Maud Muller

Fokko en Maud leren elkaar in Indië kennen en trouwen. Na de bersiap periode, waarbij veel Nederlandse burgers vermoord werden,...

Lees verder
Leo tho Neijenhuijs
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Leo tho Neijenhuijs

Leo tho Neijenhuijs is in 1941 geboren op Sumatra. Als kind werd hij samen met zijn moeder en zussen opgesloten in Japanse conc...

Lees verder
Hans en vader Frits Nieuwenhuijsen
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Hans en vader Frits Nieuwenhuijsen

Het oorlogsverhaal van Hans Nieuwenhuijsen over hem en zijn vader, verzetsman Frits Nieuwenhuijsen, in de Tweede Wereldoorlog,...

Lees verder
Marinus Nieuwenhuize
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Marinus Nieuwenhuize

Het oorlogsverhaal van Marinus Nieuwenhuize, die vier jaar was toen de oorlog uitbrak. Hij woonde met zijn ouders en broers en...

Lees verder
Ine van Oers-Moormann
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Ine van Oers-Moormann

Ine van Oers-Moormann heeft haar moeder Marie Moormann-Vlaanderen, haar broertje Clemens en haar beste vriendin Tineke Boogaard...

Lees verder
Hans Ouwerkerk
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Hans Ouwerkerk

Hans Ouwerkerk is in mei 1941 geboren. Met zijn ouders en zus woonde hij in de Wilhelmina van Pruisenstraat in de Haagse wijk B...

Lees verder
Robert Schabracq
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Robert Schabracq

Robert Schabracq heeft als 12 jarige jongen de Japanse inval in Nederlands-Indië meegemaakt en de daarop volgende bezetting van...

Lees verder
Rie Scheer-Kooiker
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Rie Scheer-Kooiker

Rie Scheer Kooiker is geboren in 1925 en is nu 95 jaar. Samen met haar moeder maakte ze de Duitse bezetting mee in Amsterdam en...

Lees verder
Anneke Seijn
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Anneke Seijn

Eind oktober 1945 liep in Soerabaja een vluchtelingen transport (later benoemd als het Goebeng Transport) met voornamelijk Nede...

Lees verder
Nic Snaas
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Nic Snaas

Nic Snaas is tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetter gevangen gezet in Kamp Amersfoort. Hij is opgepakt nadat hi...

Lees verder
Henk Sonke
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Henk Sonke

Henk Sonke overleefde als kind de Japanse bezetting van Nederlands-Indië. Na de kamptijd kwam hij met zijn moeder en broertje e...

Lees verder
Wim Spaans
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Wim Spaans

Wim is 12 jaar, als Duitse militairen Nederland binnenvallen. Wim Spaans (15-04-1928) was het oudste kind van veehouder Jan Spa...

Lees verder
Aad Spaargaren
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Aad Spaargaren

Aad Spaargaren is in de hongerwinter 14 jaar. Sterk vermagerd is hij in februari 1945 op weg gegaan naar het oosten om aan voed...

Lees verder
Uri Speelman
Nederland - Holocaust

Uri Speelman

Het verhaal van Uri Speelman, die tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergedoken zat in Amsterdam en later in Holwerd in Friesland...

Lees verder
Jozef van der Star
Nederlands-Indië - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Jozef van der Star

Jozef van der Star is geboren in Malang op Java. Hij woont tijdens de Japanse bezetting van 1942 tot 1945 bij een tante in de p...

Lees verder
Frederik Jan Steenman
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Frederik Jan Steenman

Het oorlogsverhaal van Frederik Jan (Fred) Steenman. Hij is 9 jaar als de Duitsers vanaf 10 mei 1940 Nederland bezetten. Hij ma...

Lees verder
Joop Swarte
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Joop Swarte

In mei 1940 woonde Joop Swarte op de derde verdieping van een flat aan de Kerkhoflaan in Rotterdam Crooswijk. In diezelfde maan...

Lees verder
Ies Vorst
Nederland - Holocaust

Ies Vorst

Rabbijn Izak (Ies) Vorst vertelt hoe hij, zijn ouders, zijn oudere zus en z'n twee broers de concentratiekampen Westerbork en B...

Lees verder
Jan-Theo Werners
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Jan-Theo Werners

Het oorlogsverhaal van Jan-Theo Werners. Als verwoed amateur-filmer maakte hij met zijn camera unieke beelden van de Duitse inv...

Lees verder
Egbert van Wijk
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Egbert van Wijk

Het oorlogsverhaal van Egbert van Wijk, die als kind de Tweede Wereldoorlog meemaakte in Zaandam. Hij vertelt: "Elk jaar weer k...

Lees verder
Mina en Melle Zwerver
Nederland - Laatste ooggetuigen Tweede Wereldoorlog

Mina en Melle Zwerver

Meint, Rienk en Anje zijn drie kinderen uit het gezin Zwerver. Ze kwamen alle drie om het leven tijdens de Tweede Wereldoorlog....

Lees verder